Lai Châu: Tích cực phòng, chống HIV/AIDS ở nhóm nguy cơ cao

Các y, bác sỹ Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Lai Châu tư vấn và khám sức khỏe cho người nghiện. (Ảnh: Ánh Hồng)

Cũng theo đánh giá của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS, tình hình lây nhiễm HIV/AIDS vẫn còn diễn biến phức tạp và tập chung ở địa bàn có tỷ lệ tiêm chích ma túy cao. Số người nhiễm HIV vẫn đang ở giai đoạn tập trung ở hình thái lây nhiễm chính do tiêm chích ma túy.

Số người nhiễm trên địa bàn tỉnh chủ yếu tập trung ở Nam giới chiếm 69%, đa số ca nhiễm này do tiêm chích ma túy (TCMT) và sử dụng chung bơm kim tiêm (BKT); còn ở Nữ giới chiếm tới 31% do quan hệ tình dục không an toàn. Số nhiễm chủ yếu ở độ tuổi lao động 25-49 tuổi chiếm tới 80,33%.

Có thể thấy dịch HIV hiện nay có dấu hiệu lan rộng ra cộng đồng trong nhóm dễ bị tổn thương như vợ hoặc chồng người nghiện chích ma túy, vợ hoặc chồng của người nhiễm HIV và con của họ. Đặc biệt ở một số xã vùng sâu, vùng xa có tỷ lệ người nghiện chích cao do đã chuyển hình thức sử dụng từ hút sang tiêm chích, làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS và các bệnh lây truyền qua đường máu.

Trước tình hình dịch bệnh, 6 tháng đầu năm Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS đã triển khai nhiều hoạt động chuyên môn hướng đến nhóm có nguy cơ cao nhằm giảm thiểu tình trạng lây nhiễm HIV/AIDS. Hoạt động truyền thông được tích cực triển khai định kỳ ở 100% số xã và triển khai thường xuyên ở 50% số xã nguy cơ cao. Trong 6 tháng thực hiện truyền thông trực tiếp 946 buổi/30.416 người nghe. Tổ chức tuyên truyền ưu tiên tập trung cho các nhóm đối tượng: Người nghiện ma túy, thành viên gia đình người nhiễm, nhóm dân di biến động, nhóm thanh niên và đồng bào dân tộc thiểu số. Chủ động xây dựng và triển khai tháng dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con tại 8/8 huyện/thành phố với các hình thức: Phát sóng tuyên truyền phòng, chống HIV/AIDS trên đài phát thanh truyền hình, truyền thông lưu động, cấp phát tờ dơi, tranh gấp, treo băng zôn, nói chuyện thăm hộ gia đình, thảo luận nhóm…

Cùng với đó các hoạt động can thiệp giảm thiểu tác hại tiếp tục được tăng cường, mở rộng triển khai tại 8/8 huyện, thành phố. Cấp phát bơm kim tiêm (BKT) tại 41 xã trọng điểm thông qua mạng lưới: Đồng đẳng, nhân viên y tế thôn bản và kết hợp phân phát thông qua hộp bơm kim tiêm cố định đặt tại cộng đồng. 6 tháng đã phát 145.595 BKT/ huyện/thành phố, tiếp cận khoảng 808 người nghiện chích ma túy; phát 9.710 bao cao su.

Về hoạt động điều trị Methadone, hiện toàn tỉnh có 08 cơ sở điều trị Methadone/8 huyện, thành phố và 29 điểm cấp phát thuốc tại tuyến xã đã đi vào hoạt động. 6 tháng có 2037 bệnh nhân đang được điều trị bằng Methadone. Thực hiện giám sát phát hiện HIV tại 8 phòng Tư vấn và Xét nghiệm tự nguyện (VCT) và ưu tiên tập trung cho nhóm đối tượng đích có nguy cơ cao là nghiện trích ma túy, mại dâm, vợ hoặc chồng người nghiện, công nhân xây dựng… với số mẫu xét nghiệm có nhiễm HIV/ tổng số mẫu xét nghiệm là: 74/6,852 lượt người. Cùng với đó, người nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn được quản lý, theo dõi bằng phần mền HIV Info 3.0, cập nhật số phát hiện mới, tử vong hàng tháng, qua đó giúp cho công tác quản lý số người nhiễm HIV/AIDS được hiệu quả.

Trong 6 tháng đầu năm đã có 1.039 bệnh nhân được duy trì điều trị ARV, 100% trường hợp phơi nhiễm đã được điều trị kịp thời. Các bệnh nhân điều trị thuốc ARV đã được theo dõi làm các xét nghiệm CD4 và một số trường hợp nghi thất bại điều trị đã có kế hoạch lấy mẫu đo tải lượng virus do vậy nâng cao chất lượng điều trị cho bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS.

Nhìn từ kết quả công tác phòng chống HIV/AIDS những năm qua cho thấy: Trong năm 2017 và 6 tháng đầu năm 2018 tình hình dịch đã giảm ở cả 3 tiêu chí về số mắc mới, số chuyển AIDS và số ca tử vong do AIDS. Cụ thể như số người nhiễm HIV được phát hiện mới hàng năm giảm dần: Năm 2010 phát hiện 335 trường hợp; năm 2015 giảm xuống 310 người; năm 2016 giảm còn 237 người; năm 2017 giảm còn 167 người. Số bệnh nhân tử vong cũng giảm theo các năm: Năm 2015 là 157 người; năm 2016 là 124 người; năm 2017 là 80 người…

Mặc dù dịch HIV/AIDS có xu hướng giảm, tuy nhiên số lũy tích HIV tiếp tục tăng cao, trên 1 nghìn người nhiễm HIV cần được chăm sóc, điều trị thường xuyên, liên tục, suốt đời. Mỗi năm vẫn có 200 người HIV nhiễm mới và 100 trường hợp tử vong do HIV/AIDS. Các hành vi nguy cơ còn ở mức cao và diễn biến phức tạp. Dịch có xu hướng giảm nhưng vẫn chưa bảo đảm tính bền vững và vẫn tiềm ẩn những nguy cơ bùng phát nếu không tiếp tục có những biện pháp can thiệp mạnh mẽ và hiệu quả. Trong khi mức độ bao phủ của các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS còn rất hạn chế và gặp khó khăn do viện trợ cắt giảm, chưa đạt mức có thể khống chế đại dịch HIV/AIDS do nguồn lực hạn chế. Cùng với đó tình trạng phân biệt, kỳ thị đối xử với người nhiễm HIV/AIDS vẫn khá nặng nề dẫn tới việc quản lý người nhiễm trở nên khó khăn. Trong khi với đặc thù trên địa bàn tỉnh thì chất lượng truyền thông ở một số thôn bản vùng sâu, vùng xã còn chưa cao, đồng bào không thông thạo tiếng phổ thông, quá trình thực hiện lại cần người phiên dịch sang tiếng địa phương...

Đứng trước những khó khăn như hiện nay đối với công tác phòng, chống HIV/AIDS, đòi hỏi cần phải tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục, đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về công tác phòng, chống HIV/AIDS, trong đó phải nêu cao vai trò của gia đình. Đặc biệt cần tăng cường sự phối kết hợp của các ban ngành, tổ chức đoàn thể, chính quyền địa phương trong việc tích cực triển khai công tác phòng, chống HIV/AIDS và công tác vận động người nghiện ma túy tham gia điều trị Methadone. Cùng với nhiều giải pháp của cơ quan chuyên môn, hi vọng rằng công tác phòng, chống HIV/AIDS của tỉnh sẽ tiếp tục đạt được nhiều kết quả tích cực trong thời gian tới.

Đinh Lan