Độc đáo Lễ hội Tú Tỉ chỉ có ở Lai Châu
 Tiết mục văn nghệ trong phần khai hội. |
Lễ hội Tú Tỉ được bắt nguồn từ Lễ cúng Tú Tỉ là truyền thống lâu đời của dân tộc Giấy, xã San Thàng. Theo tiếng Giấy, Tú Tỉ nghĩa là thổ địa, là thần cai quản vùng đất. Với quan niệm “Đất có thổ công, sông có hà bá”, tức dân tộc nào sống trên một vùng đất thì phải thờ cúng thổ công ở vùng đất đó, mong cho mùa màng tốt tươi, cầu cho người dân trong bản được khỏe mạnh, vật nuôi sinh sôi nảy nở, không bị dịch bệnh.
Theo ông Hồ Văn Giao thầy cúng của bản San Thàng I, nếu đột nhiên trong năm có dịch bệnh nguy hiểm cho con người hoặc gia súc, vật nuôi trong nhà thì dân bản cũng có thể tổ chức cúng Tú Tỉ để cầu mong sự che chở, mong cho dịch bệnh chóng qua, cuộc sống của Nhân dân được yên ấm.
Trước ngày lễ chính vài ngày, các hộ trong bản San Thàng I sẽ họp lại và cử 2 hộ gia đình đứng lên làm chủ trì và lo phần lễ vật cúng. Hai gia đình đại diện đi thu khoản tiền đóng góp của từng gia đình. Đến ngày lễ chính (tức 2/2 âm lịch), từ sáng sớm dân bản mang những lễ vật đã chuẩn bị ra địa điểm cúng lễ. Đặc biệt là lễ vật để cúng không được làm trước ở nhà. Mỗi gia dình sẽ cử một người đàn ông uy tín nhất trong gia đình là người tham gia cúng lễ. Phụ nữ, đàn ông có vợ mang bầu, những người mặc quần áo màu sẽ không được vào khu vực cúng lễ.
Ở phần lễ, thầy cúng là cầu nối giữa Nhân dân và thổ địa. Thầy cúng sẽ cúng lần thứ nhất để mời vị thần cai quản vùng đất về. Sau khi cúng xong lần một, mọi người sẽ tiến hành mổ lợn và gà tại chỗ, sau đó luộc chín và tiến hành cúng lần hai. Thầy cúng thực hiện việc cúng để mời vị thần cai quản vùng đất về nhận lễ vật dâng cúng và để cầu mong cho mùa màng tươi tốt, cầu cho người dân trong bản được mạnh khỏe, vật nuôi sinh sôi nảy nở, không bị dịch bệnh.
Thầy cúng sẽ thực hiện phần cúng lễ tại hai gốc cây to đầu bản.
Sau phần lễ là đến phần hội với nhiều trò chơi dân gian, nhiều môn thi độc đáo như: Bắn nỏ, kéo co, tó má lẹ, nhảy bao bố, tung vòng cổ vịt… Điểm mới của Lễ hội năm nay, Ban Tổ chức đã đưa nội dung thi cày ruộng vào trong phần hội với ý nghĩa mong bà con làm đất tốt để khởi đầu cho một mùa màng bội thu.
Thi nhảy bao bố được tổ chức ngay tại trước sân khấu khai hội.
Thi tung vòng cổ vịt khá hấp dẫn.
Phần thi cày ruộng - điểm mới trong phần Hội năm nay.
Các em thiếu nhi trong bản thích thú chơi trò tó má lẹ.
Gian hàng giới thiệu các sản vật địa phương.
Ông Trương Thanh Nam, Phó Chủ tịch UBND xã San Thàng cho biết: Lễ hội Tú Tỉ được tổ chức đã thực sự trở thành ngày hội của đồng bào Nhân dân các dân tộc xã San Thàng. Lễ hội được tổ chức góp phần xây dựng và duy trì bản văn hóa đặc sắc của dân tộc Giấy, thúc đẩy phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao ở cơ sở, tạo sự đoàn kết giữa các dân tộc trong xã, đồng thời tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư. Chúng tôi mong rằng Lễ hội không chỉ phát huy những bản sắc văn hóa tốt đẹp của mỗi dân tộc trong xã mà còn động viên bà con tích cực thi đua, lao động sản xuất, xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế, tích cực xây dựng nông thôn mới, xây dựng quê hương, bản làng ngày càng tươi đẹp, thịnh vượng.
Đăng Khoa