Nét riêng đám cưới dân tộc Mảng

Ông mối làm thủ tục tại nhà gái (Ảnh: dantocviet.cinet.gov.vn/)

Già làng Lò A Diên, bản Hua Pảng (xã Nậm Ban, huyện Nậm Nhùn), nơi có đông người Mảng sinh sống kể rằng: “Người Mảng chọn cưới vào thời điểm mùa màng đã được thu hoạch xong (từ khoảng tháng 10 âm lịch của năm trước đến tháng 3 âm lịch của năm sau). Ngày cưới phải là những ngày đẹp, tránh ngày mất của ông bà, cha mẹ hay anh chị em ruột của 2 bên gia đình. Thông thường, người Mảng quy định lễ vật thách cưới gồm: 23 đồng bạc trắng; 4 con lợn (2 con mổ tại nhà gái và 2 con mổ tại nhà trai); 9 con gà (2 con trống và 7 con mái); 2 chum rượu cần (1 chum để tại nhà gái, 1 chum để tại nhà trai); 15 bát gạo nếp. Trong trường hợp nếu lễ vật thách cưới của nhà trai mà không có gà và lợn thì có thể thay thế bằng 2 đồng bạc trắng và 5 triệu đồng tiền mặt”.

Lễ cưới tại nhà gái (Chi đuông nhuổ chằn mẳn)

Đến ngày cưới nhà trai sẽ mang lễ vật sang nhà gái và tổ chức cưới tại nhà gái trước theo sự bàn bạc của 2 nhà. Đám cưới sẽ tổ chức trong 4 ngày: 2 ngày tại nhà gái và 2 ngày ở nhà trai (hoặc có thể nhiều ngày hay ít ngày hơn tuỳ thuộc vào gia cảnh của 2 gia đình). Một ngày cưới có 3 bữa ăn, mỗi ngày mổ 1 con lợn và mỗi bữa mổ 3 con gà.

Điều tạo nên sự đặc biệt trong đám cưới của người Mảng là bố mẹ chàng trai không được đến dự vì theo quan niệm từ bao đời: Lễ vật họ mang đến nhà gái là đổi lấy con dâu, nếu họ đến và ăn những thức ăn đó sẽ ảnh hưởng đến đôi vợ chồng sau này (như đẻ con sẽ khó nuôi, hoặc sẽ bị chết) và bản thân họ sẽ không sống được lâu.

Khi nhà trai tới nhà gái, trước khi mọi người cùng dự lễ cưới và ăn uống để chúc mừng đôi vợ chồng trẻ, hai ông mối sẽ quỳ lạy trước, chàng trai cũng sẽ làm theo sau để tỏ lòng cảm ơn anh em, bạn bè đã đến dự lễ cưới của mình. Khác với đám cưới của các dân tộc khác, người Mảng quan niệm đến bữa ăn đôi vợ chồng trẻ phải nấu, ăn riêng vì chỉ dính hoặc lẫn một chút thức ăn của khách thì sau này sinh con cái sẽ khó nuôi, làm ăn không thuận lợi, nuôi con vật hay bị chết hoặc chậm lớn… Khách đến dự, họ hàng của cô dâu chú rể tuỳ thuộc hoàn cảnh mà mang theo tặng phẩm đến tặng cho đôi vợ chồng trong ngày cưới. Thông thường quà tặng thường là vải vóc, gạo, gà hoặc rượu…

Lễ cưới tại nhà trai (O lăng nhuổ vẳn chui)

Sau khi tổ chức cưới ở nhà gái xong, nhà trai sẽ đưa dâu về và tổ chức lễ cưới tại nhà mình, trong buổi chiều của ngày thứ 3, khi đó mẹ chàng trai sẽ cùng đi với dì, cô… để đón cô dâu ở dọc đường. Khi về nhà chồng, đồ đạc mà cô dâu mang theo gồm: 1 cái bem (để đựng quần áo, vải vóc, kim chỉ…); dao, cuốc, xoong, nồi… là những vật dụng mà bố mẹ cô dâu đã tặng. Ngoài ra, bố mẹ cô dâu còn cho con 1 đôi gà trống, mái để về làm giống. Những đồ đạc này của cô dâu được nhà trai cử ra 5 người (3 nam và 2 nữ) để mang về cho cô dâu. Trước lúc đoàn rước dâu khởi hành về nhà trai, nhà gái sẽ tìm mọi cách mời rượu, bôi nhọ nồi vào mặt ông mối và những người trong đoàn đón dâu để mong điều may mắn.

Bôi nhọ nồi trước khi cô dâu chú rể và nhà trai ra khỏi nhà là tục bắt buộc phải có trong đám cưới của người Mảng (Ảnh: Anh Tuấn)

Giống như nhà trai, đoàn nhà gái sang nhà trai bố mẹ cô dâu cũng không được dự lễ cưới. Chỉ khi nào lễ cưới đã được tổ chức xong tại 2 gia đình, bố mẹ cô dâu và chú rể mới được sang thăm nhau.

Chú rể đưa cô dâu về nhà (Ảnh: Anh Tuấn)

Đoàn đưa dâu khi đến nhà chú rể sẽ chia thành 2 đoàn để đi theo cầu thang dành cho nam và nữ riêng, tại chân cầu thang sẽ có người nhà chú rể mời mỗi người 2 chén rượu để tỏ lòng cảm ơn mọi người đã đến dự lễ cưới. Khi vào nhà, cô dâu và chú rể cùng vào, sau đó, cô dâu sẽ được mẹ chồng đưa vào buồng của mình. Một lúc sau cô dâu cũng ra cùng nấu nướng, bày thức ăn với mọi người trong gia đình chồng. Từ lúc này trở đi hai vợ chồng sẽ được ăn cơm cùng anh em, họ hàng, khách khứa, bè bạn.

Sau khi ăn xong, mọi người cùng hát và xoè để chúc mừng hạnh phúc cho đôi vợ chồng mới. Khi hát xoè, các ông mối của 2 nhà sẽ hát đối với nhau trước, với mong muốn 2 họ bỏ qua những thiếu sót, bỡ ngỡ ban đầu, quan tâm dạy dỗ đôi vợ chồng trẻ.

Đám cưới có thể diễn ra lâu hơn nữa còn tuỳ thuộc vào hoàn cảnh của gia đình đó. Sau khi nhà trai tổ chức cưới xong, nhà gái ra về sẽ tuỳ theo điều kiện của gia đình mình để tặng cho cô dâu một ít tiền. Lúc thấy mọi người về, cô dâu sẽ nhớ nhà và đòi theo về nhưng mẹ chồng đi ra kéo lại. Nếu mẹ chồng không còn nhà trai sẽ nhờ ai đó làm hộ. Nghi lễ tổ chức đám cưới đến đây được coi như đã xong.

Hãy đến với Lai Châu, thăm đồng bào Mảng nơi đây, cùng bà con chung vui trong lễ cưới con em họ, du khách sẽ có những trải nghiệm văn hóa độc đáo khó quên mà chỉ vùng đất nơi biên cương Tổ quốc mới có.

Một Mí TP Lai Châu