Tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động phòng chống HIV/AIDS

Chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030

Nêu bật những kết quả đạt được cũng như chỉ rõ những tồn tại, hạn chế của công tác phòng chống HIV/AIDS ở nước ta trong 13 năm thực hiện Luật Phòng, chống HIV/AIDS, Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, việc sửa đổi, bổ sung Luật là yêu cầu cần thiết để bảo đảm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng về công tác phòng, chống HIV/AID. Đồng thời, việc sửa đổi, bổ sung Luật cần được thực hiện để đáp ứng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật mới và tình hình dịch tễ HIV/AIDS trong thời gian tới. Các kinh nghiệm quốc tế và khuyến nghị của các tổ chức y tế, phòng, chống HIV/AIDS hàng đầu thế giới cũng cho thấy yêu cầu cần có các biện pháp hiệu quả hơn trong thời gian tới...

Theo Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, mục đích xây dựng dự án Luật này là: Tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động phòng chống HIV/AIDS góp phần giảm số người nhiễm mới HIV xuống dưới 1.000 trường hợp, giảm số tử vong do AIDS đạt mức dưới 1 trường hợp/100.000 dân, nâng cao hiệu lực, hiệu quả phòng, chống HIV/AIDS nhằm chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030 theo Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.

Quan điểm chỉ đạo xây dựng Luật là: Thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng về phòng, chống HIV/AIDS đã được định hướng tại Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương khóa XIII về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới.

Khắc phục được các tồn tại, bất hợp lý sau 13 năm thực hiện Luật, đồng thời cụ thể hóa một số chính sách phòng, chống HIV/AIDS trên cơ sở có kế thừa chọn lọc những quy định hiện hành đang phát huy hiệu quả trong thực tiễn, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của nước ta để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS.

Bảo đảm quyền của người nhiễm HIV. Khuyến khích, huy động sự tham gia tích cực của cả hệ thống chính trị, mọi người dân, các tổ chức xã hội dân sự và người nhiễm HIV vào công tác phòng, chống HIV/AIDS. Thực hiện các cam kết với cộng đồng quốc tế về thực hiện mục tiêu 90-90-90 vào năm 2020, hướng đến cơ bản chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030. Bảo đảm tính dự báo trong tương lai, thích ứng với các quan hệ xã hội phát sinh liên quan đến phòng, chống HIV/AIDS, phù hợp với kinh nghiệm và thông lệ quốc tế.

Dự thảo Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống HIV/AIDS được xây dựng với bố cục gồm 3 Điều.

Điều 1, sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng, chống HIV/AIDS, bao gồm 14 điều khoản của Luật HIV 2006 (Điều 2 về giải thích từ ngữ; Điều 4 về quyền và nghĩa vụ của người nhiễm HIV; Điều 11 về đối tượng tiếp cận thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng, chống HIV/AIDS; Điều 12 về trách nhiệm thông tin, giáo dục, truyền thông về phòng, chống HIV/AIDS; Điều 18 về phòng, chống HIV/AIDS trong cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng, cơ sở cai nghiện ma túy, cơ sở bảo trợ xã hội, trại giam, trại tạm giam; Điều 20 về người nhiễm HIV, người có nguy cơ cao tham gia phòng, chống HIV/AIDS; Điều 21 về can thiệp giảm tác hại trong dự phòng lây nhiễm HIV; Điều 27 về xét nghiệm HIV tự nguyện; Điều 29 về thực hiện xét nghiệm HIV; Điều 30 về thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính và tiếp cận thông tin người nhiễm HIV; Điều 35 về phòng, chống lây nhiễm HIV từ mẹ sang con; Điều 36 về điều trị dự phòng phơi nhiễm với HIV;  Điều 39 về tiếp cận thuốc kháng HIV; Điều 43 về nguồn lực cho phòng, chống HIV/AIDS).

Điều 2, bãi bỏ Điều 42 của Luật Phòng, chống HIV/AIDS về “Áp dụng pháp luật hình sự, tố tụng hình sự, xử lý vi phạm hành chính đối với người bị xử lý hình sự, hành chính mà bị bệnh AIDS giai đoạn cuối.”

Điều 3 là hiệu lực thi hành.

Dự án Luật đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét

Thẩm tra về dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề Xã hội Nguyễn Thúy Anh khẳng định, Thường trực Ủy ban tán thành về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS) với các lý do đã được thể hiện trong Tờ trình của Chính phủ.

Đồng thời, Thường trực Ủy ban thấy rằng, việc sửa đổi, bổ sung dự án Luật nhằm thể chế quan điểm, chủ trương Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân trong tình hình mới, trong đó có mục tiêu “cơ bản chấm dứt dịch bệnh AIDS” vào năm 2030 và giải pháp “tăng cường nguồn lực trong nước cho công tác phòng, chống HIV/AIDS…”.

Về phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự án Luật, Thường trực Ủy ban cơ bản nhất trí với phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự án Luật nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật hiện hành, đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống HIV/AIDS trong tình hình mới, tập trung chủ yếu vào các quy định về: mở rộng quyền tiếp cận thông tin; cụ thể hóa và tăng cường quyền tiếp cận các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS; bảo đảm chi trả từ Quỹ bảo hiểm y tế đối với một số dịch vụ dành cho người nhiễm HIV/AIDS tham gia bảo hiểm y tế...

Theo bà Nguyễn Thúy Anh, dự án Luật cơ bản phù hợp với tinh thần của Hiến pháp 2013 và góp phần cụ thể hóa Điều 38 của Hiến pháp 2013, đó là “mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc sử dụng các dịch vụ y tế và có nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh”.

Tuy nhiên, còn một số quy định của dự án Luật có liên quan đến quyền bảo vệ bí mật cá nhân, nguyên tắc bảo đảm, hạn chế quyền con người, đề nghị Chính phủ và Ban soạn thảo tiếp tục nghiên cứu rà soát để bảo đảm dự án Luật phù hợp tinh thần của Điều 14 Hiến pháp 2013.  

Thường trực Ủy ban cho rằng, dự thảo Luật cơ bảo đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Tuy nhiên, các nội dung dự kiến sửa đổi, bổ sung có liên quan đến một số luật hiện hành và dự án luật đang được tiến hành sửa đổi, bổ sung như: Luật Phòng chống ma túy, Luật Xử lý vi phạm hành chính, đề nghị Chính phủ và Ban soạn thảo quan tâm, tiếp tục rà soát để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất.

Bà Nguyễn Thúy Anh cho biết, hồ sơ dự án Luật đã đầy đủ thành phần theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Hồ sơ dự án Luật đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10.

Ngoài ra, Ủy ban đề nghị Chính phủ, Ban soạn thảo quan tâm đánh giá đầy đủ mối quan hệ giữa các nội dung sửa đổi của dự thảo Luật với các quy định sửa đổi các luật khác có liên quan để bảo đảm không phát sinh bất cập, mâu thuẫn khi tổ chức thực hiện. Tiếp tục rà soát, đánh giá các quy định hiện hành; nghiên cứu, bổ sung, luật hóa các quy định đã có tính ổn định để bảo đảm phù hợp với thực tiễn; bảo đảm việc sửa đổi, bổ sung phải thể hiện theo hướng tốt hơn đối với đối tượng thụ hưởng chính sách, có tính khả thi, điều kiện về nguồn nhân lực, tài chính khi thực hiện Luật.

Cập nhật ngày 11/8/2020