Những điều cần biết về vi rút HIV và điều trị ARV mới nhất năm 2018

Người dân đến lấy mẫu xét nghiệm tại Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS

Vi rút HIV có khả năng sống như thế nào ngoài cơ thể

Theo nghiên cứu của các chuyên gia trong phòng thí nghiệm xem xét khả năng sống của HIV đã phát hiện ra rằng:

HIV nhạy cảm với nhiệt độ cao, các thí nghiệm đã chỉ ra HIV bị tiêu diệt ở nhiệt độ trên 60°C. Với máu của người có HIV rơi trên đường, nếu bị ánh nắng chiếu trực tiếp thì vi rút chỉ tồn tại được trong 30 phút. Còn trong chỗ tối, khe ẩm ướt thì có thể được 48h - 1 tuần

HIV không hề hấn gì với nhiệt độ cực kỳ lạnh: Mức độ vi rút vẫn khá ổn định trong máu ở nhiệt độ phòng và HIV có thể tồn tại ít nhất 1 tuần trong máu khô ở 4°C. Máu chứa HIV được sử dụng cho các thí nghiệm được lưu trữ ở -70°C.

Trong môi trường nước: vi rút HIV không tồn tại lâu được trong môi trường nước.

Nếu người nhiễm HIV bị rơi một vài giọt máu vào môi trường nước là ao, sông, suối, hồ hoặc phổ biến nhất là trong các vũng nước thì lượng virus HIV rất ít, không đủ khả năng lây nhiễm.

HIV không sống lâu được như các vi rút khác trong nước biển.

Trong chất sát khuẩn - nước sôi, nếu bị ngâm trong cồn 70 độ hoặc nước Cloramin 1% hay nước Javen 1% thì 30 phút sau vi rút sẽ chết. Như vậy nếu ngâm các dụng cụ hoặc đồ vải của bệnh nhân vào các dung dịch trên trong 30 phút là có thể an toàn, không bị lây nhiễm HIV. Nếu để các dụng cụ hay đồ vải vào nồi rồi đun sôi kéo dài trong 20 phút cũng tiêu diệt được HIV.

Trong bơm kim tiêm, HIV có thể sống tới 4 tuần trong bơm tiêm sau khi máu nhiễm HIV đã được hút vào ống tiêm và sau đó bơm ra.

Một nghiên cứu về máu thu thập từ hơn 800 bơm tiêm chứa một lượng nhỏ máu nhiễm HIV và được lưu trong những khoảng thời gian khác nhau cho thấy có thể phân lập được HIV 10% số bơm tiêm sau 11 ngày khi lượng máu ít hơn 2µl, và phân lập được ở 53% số bơm tiêm có lượng máu là 20µl. Khả năng sống lâu hơn của HIV cũng liên quan đến nhiệt độ bảo quan thấp hơn (dưới 4°C); ở nhiệt độ cao hơn (27 đến 37°C) HIV không sông được quá 7 ngày.

Trong môi trường kiềm – axit, HIV rất nhạy cảm với những thay đổi về độ kiềm hoặc axit - hay độ pH - và độ pH dưới 7 hoặc trên 8 không phù hợp cho sự tồn tại lâu dài của HIV. Một lý do tại sao lây truyền HIV có thể khó xảy ra hơn ở phụ nữ khỏe mạnh là do độ a-xít của dịch tiết âm đạo.

Trong máu khô, HIV có thể sống trong máu khô ở nhiệt độ phòng trong tới 5 hoặc 6 ngày với điều kiện là độ pH tối ưu được duy trì - làm khô máu dường như không ảnh hưởng đến tính lây nhiễm của HIV.

Trong chất thải, chất thải rất khó có khả năng gây nguy hiểm vì chưa bao giờ phân lập được HIV lây nhiễm từ phân hoặc nước tiểu. Tuy nhiên, nghiên cứu của Thames Water đã chỉ ra rằng HIV có thể sống được vài ngày trong chất thải trong phòng thí nghiệm.

Trong xác người chết, đã phát hiện được HIV có thể lây nhiễm từ xác của người trong khoảng từ 11 - 16 ngày sau khi chết nếu thi thể được lưu giữ ở nhiệt độ 2°C.

Không rõ HIV có thể tồn tại bao lâu trong xác chết ở nhiệt độ phòng bình thường, nhưng đã nuôi cấy được HIV từ các tạng cơ thể lưu trữ ở 20°C trong tới 14 ngày sau khi chết. Không phát hiện được HIV với lượng đáng kể sau 16 ngày, ngụ ý rằng xác chết đã chôn hoặc những xác chết được bảo quản trong thời gian dài ít gây ra nguy cơ hơn cho những người thu gom và bác sĩ giải phẫu bệnh.

Trong tinh dịch, chưa có nghiên cứu nào về khả năng sống của HIV trong tinh dịch bên ngoài cơ thể, nhưng các nghiên cứu tìm cách nuôi cấy HIV từ tinh dịch trong phòng thí nghiệm thường thấy rất khó thực hiện điều này, chứng tỏ lượng trong tinh dịch thường là thấp.

Lưu ý những phát hiện trên không tính đến các yếu tố như lượng vi rút cần thiết để tạo thành nhiễm trùng (liều nhiễm trùng mô nuôi cấy) hoặc khả năng vi rút sẽ đến được các tế bào đích, với giả định rằng da bị thương. Chỉ vì một người nào đó với một lượng HIV rất nhỏ trong máu khô, thì nhiễm trùng thường là sẽ không diễn ra.

Người nhiễm HIV tiếp tục sống khỏe mạnh, lâu dài như người bình thường

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hiện nay, thế giới vẫn chưa tìm ra thuốc chữa khỏi HIV/AIDS nên điều trị bằng thuốc kháng HIV (thuốc ARV) được coi là điều trị đặc hiệu bởi vì điều trị bằng ARV làm ức chế sự nhân lên của virus do đó duy trì được lượng virus thấp nhất trong máu và duy trì được tình trạng bình thường của hệ miễn dịch. Khi hệ miễn dịch chưa bị suy giảm, người nhiễm không có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội hoặc chỉ mắc ở mức độ nhẹ.

Trong trường hợp hệ miễn dịch của người nhiễm HIV đã bị suy giảm, nhờ ARV kiềm chế sự nhân lên của HIV, hệ miễn được phục hồi trở lại, đồng thời làm giảm khả năng mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội cho người nhiễm HIV. Từ đó, giúp người nhiễm HIV tiếp tục sống khỏe mạnh, lâu dài như mọi người.

Cụ thể, nếu người bị nhiễm HIV được xác định sớm và đi điều trị ngay, điều trị đúng phác đồ bằng thuốc ARV, sau 3 tháng tuân thủ điều trị, nồng độ virus HIV trong máu sẽ giảm mạnh, người nhiễm bắt đầu khỏe mạnh trở lại gần như bình thường, khả năng lây nhiễm HIV cho người khác rất thấp.

Khi đã điều trị bằng thuốc ARV từ 6 tháng đến 1 năm, HIV sẽ bị ức chế và nồng độ HIV trong máu sẽ giảm đến mức khi cho bệnh nhân làm xét nghiệm đo tải lượng HIV không còn phát hiện. Như vậy, người bệnh đã khỏe mạnh giống như người không bị nhiễm HIV và không còn lây nhiễm HIV cho người khác. Điều quan trọng là người bệnh phải tuân thủ uống thuốc đúng liều, đúng giờ, đúng cách theo chỉ định của bác sĩ.

Ngay sau khi được chẩn đoán nhiễm HIV, người bệnh sẽ được tiếp cận với thuốc ARV ngay lập tức trong mọi trường hợp. Điều trị ARV là điều trị ngoại trú và điều trị suốt đời, người bệnh phải tuân thủ điều trị tuyệt đối để đảm bảo hiệu quả và tránh kháng thuốc. Hiện việc điều trị ARV cho bệnh nhân nhiễm HIV được tiến hành miễn phí. Người nhiễm sẽ đến lấy thuốc định kỳ tại các trung tâm y tế quận, huyện. Tuy nhiên, từ 1/1/2019, việc thanh toán sẽ thông qua bảo hiểm y tế. Do đó, việc có thẻ bảo hiểm y tế là vô cùng quan trọng đối với người nhiễm HIV.

ĐL