Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho tương trợ tư pháp về dân sự

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự án Luật quy định nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện tương trợ tư pháp về dân sự (TTTPDS), trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong hoạt động này và áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài có liên quan đến hoạt động TTTPDS với Việt Nam.

Dự án Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành và bảo đảm cụ thể hóa các chính sách xây dựng luật đã được phê duyệt; thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về hội nhập quốc tế, cải cách pháp luật và tư pháp, xây dựng nhà nước pháp quyền, đảm bảo quyền con người trong lĩnh vực tư pháp.

Đồng thời dự án Luật cũng khắc phục toàn diện các hạn chế, bất cập của thực tiễn công tác tương trợ tư pháp về dân sự; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số; bám sát ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật thực hiện.

Về cơ bản dự án Luật đã được sự nhất trí của các bộ, ngành; thống nhất về cơ cấu, bố cục với 3 dự án luật còn lại được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 là: Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Chính phủ đã tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội hoàn thiện dự án Luật với 4 chương, 36 điều.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành Luật. 

Đồng thời, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, rà soát, chỉnh lý các quy định của dự thảo Luật để đồng bộ với 3 dự án Luật khác cũng được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành; bám sát nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, các luật được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 và các luật có liên quan bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất trong hệ thống pháp luật. 

Ủy ban cơ bản tán thành phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo Luật. Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, vụ việc phá sản không phải là vụ án dân sự, không phải là việc dân sự, nên đề nghị quy định cụ thể các yêu cầu tương trợ tư pháp trong lĩnh vực phá sản thực hiện theo pháp luật tương trợ tư pháp về dân sự để có căn cứ pháp lý thực hiện.

Về điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài, Ủy ban cơ bản tán thành việc bổ sung quy định về áp dụng pháp luật nước ngoài trong trường hợp chưa ký kết điều ước quốc tế hoặc điều ước quốc tế không quy định; đề nghị tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, trong đó có Bộ luật Dân sự để quy định đầy đủ, chặt chẽ điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài.

Về hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ tương trợ tư pháp về dân sự, Ủy ban tán thành quy định miễn hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ tương trợ tư pháp về dân sự để góp phần giảm thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, chi phí của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Trường hợp điều ước quốc tế có quy định hoặc có yêu cầu của nước được yêu cầu thì việc hợp pháp hóa lãnh sự vẫn phải thực hiện, bảo đảm sự tôn trọng và tuân thủ của Việt Nam đối với điều ước quốc tế và hợp tác thúc đẩy hiệu quả trong tương trợ tư pháp về dân sự.

Về trả lại hồ sơ yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam, Ủy ban tán thành quy định Bộ Tư pháp có quyền trả lại hồ sơ cho Cơ quan yêu cầu nếu hồ sơ đó không đầy đủ hoặc không bảo đảm thời gian theo quy định của điều ước quốc tế có liên quan hoặc của nước được yêu cầu. Đồng thời, đề nghị nghiên cứu, bổ sung quy định về việc cơ quan yêu cầu trong một số trường hợp có thể bổ sung, hoàn thiện hồ sơ, tránh tình trạng gửi trả hồ sơ nhiều lần gây tốn thời gian, chi phí. 

Ngoài ra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng cho ý kiến về các nội dung khác như: Thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam; thẩm quyền thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của nước ngoài, ứng dụng công nghệ thông tin trong tương trợ tư pháp về dân sự...

Cập nhật ngày 25/6/2025