Phát triển kinh tế rừng bền vững

Tập trung đầu tư vùng nguyên liệu

Theo Hiệp hội gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST), các doanh nghiệp trong nước mỗi năm khai thác khoảng 22-23 triệu mét khối gỗ rừng trồng. Đến nay, cả nước đã có hơn 500.000 ha rừng được cấp chứng chỉ bền vững theo tiêu chuẩn FSC (Hội đồng quản lý rừng quốc tế) hoặc PEFC (Chương trình xác nhận chứng chỉ rừng quốc tế). Ngành lâm nghiệp đặt mục tiêu đến năm 2030 đạt 1 triệu héc-ta rừng trồng có chứng chỉ bền vững.

Để tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận hệ thống quản lý minh bạch, hiện đại, phù hợp với quy định quốc tế, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 120/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 102/2020/NĐ-CP quy định “Hệ thống bảo đảm gỗ hợp pháp Việt Nam”. Nghị định này mở rộng đối tượng phân loại doanh nghiệp gồm: Doanh nghiệp trồng, khai thác và cung cấp gỗ rừng trồng, chế biến, nhập khẩu và xuất khẩu gỗ.

Cục Trưởng Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Trần Quang Bảo cho biết, bên cạnh việc xây dựng các khu chế biến công nghệ cao, mở rộng thị phần xuất khẩu, chủ động xúc tiến thương mại và sản phẩm, ngành gỗ cần quan tâm hơn đến việc đầu tư vào vùng nguyên liệu. Do vậy, cần tập trung phát triển những khu rừng trồng gỗ lớn, rừng quản lý bền vững và được cấp chứng chỉ. Phục vụ cho kế hoạch trồng rừng cả năm, đến nay cả nước đã chuẩn bị hơn 205 triệu cây giống lâm nghiệp; trồng hơn 19.000 ha rừng tập trung và hơn 13.000 cây phân tán.

“Hiện nay, ngành lâm nghiệp phối hợp với các đơn vị thực hiện thí điểm cấp mã số vùng trồng rừng tại một số tỉnh phía bắc, với mục tiêu mở rộng ra phạm vi toàn quốc. Các mã số này là nền tảng phát triển chuỗi cung gỗ hợp pháp, bảo đảm truy xuất nguồn gốc gỗ thích ứng với các yêu cầu quốc tế, đồng thời phát triển phương pháp đo đếm, báo cáo và thẩm định xác định khả năng hấp thụ, lưu trữ các-bon rừng trồng. Tiêu chuẩn rừng trồng của Việt Nam càng cao, gỗ và sản phẩm chế biến từ gỗ càng dễ thâm nhập vào thị trường quốc tế, nhất là những thị trường khó tính”, ông Trần Quang Bảo đánh giá.

Áp dụng mô hình quản lý rừng tiên tiến

Trong công tác phát triển rừng bền vững, nhiều địa phương đã trồng rừng và áp dụng các mô hình quản lý tiên tiến. Cụ thể, tỉnh Nghệ An đặt mục tiêu đến năm 2030 thiết lập hệ thống nguồn giống cây lâm nghiệp bảo đảm chất lượng di truyền, để chủ động nguồn vật liệu giống phục vụ trồng rừng.

Theo kế hoạch, tỉnh sẽ đáp ứng nhu cầu giống trồng rừng với khoảng 41,5 triệu cây giống các loại mỗi năm (gồm cả cây phân tán) và khoảng 1,5-2 triệu cây giống lâm sản ngoài gỗ kết hợp trồng dưới tán rừng. Tỉnh tập trung bảo tồn nguồn gien các giống cây lâm nghiệp bản địa quý, hiếm nhằm cung cấp vật liệu ban đầu cho nhân giống, tạo giống phục vụ sản xuất hàng hóa.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An Nguyễn Danh Hùng cho biết, tỉnh tăng cường quản lý nhà nước, thực hiện kiểm tra, kiểm soát chất lượng giống và hoạt động sản xuất, cung ứng, sử dụng giống cây lâm nghiệp theo quy định. Song song đó, tỉnh khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia sản xuất giống đáp ứng giống chất lượng cao phục vụ trồng rừng tập trung gắn với chuỗi sản xuất, chế biến và thương mại lâm sản.

Tỉnh Tuyên Quang có độ che phủ rừng lớn nhất nước với tỷ lệ đạt hơn 65%. Tỉnh xác định kinh tế lâm nghiệp là ngành kinh tế mũi nhọn và tỉnh phấn đấu đến năm 2025, tốc độ tăng trưởng kinh tế ngành lâm nghiệp đạt hơn 4%/năm; năng suất rừng trồng đạt 120 m3/ha/chu kỳ; dự kiến diện tích khai thác 10.000 ha với sản lượng đạt 1,2 triệu mét khối.

Trong năm 2025, tỉnh đặt mục tiêu trồng mới hơn 10.000 ha rừng; trong đó, trồng rừng tập trung 9.700 ha, trồng cây phân tán 400 ha. Để bảo đảm tiến độ trồng rừng, tỉnh đã phân bổ chỉ tiêu cho các huyện và chủ rừng; chỉ đạo ngành chuyên môn phối hợp các địa phương tuyên truyền, vận động các hộ dân đăng ký diện tích để thiết kế và xử lý thực bì.

Về công tác chuẩn bị cây giống, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất giống cây lâm nghiệp đã chuẩn bị khoảng 20 triệu cây giống chất lượng cao phục vụ nhu cầu người dân. Đồng thời, tỉnh đẩy nhanh khai thác diện tích rừng đến chu kỳ khai thác và thực hiện phương châm “khai thác đến đâu, trồng lại đến đó”.

Trong năm 2024, tỉnh Lai Châu đã hoàn thành trồng mới hơn 2.000 ha rừng, khoanh nuôi mới 7.000 ha, nâng tổng diện tích rừng khoanh nuôi lên hơn 34.000 ha. Thời gian tới, tỉnh tiếp tục đặt kinh tế lâm nghiệp làm trọng tâm phát triển kinh tế-xã hội. Theo đó, trong năm 2025, tỉnh sẽ đẩy mạnh phát triển và sử dụng rừng, quản lý giống cây trồng lâm nghiệp; kiểm tra công tác chuẩn bị, trồng rừng và kết quả nghiệm thu trồng rừng của chủ rừng theo đúng quy định.

Chi cục Kiểm lâm và Môi trường tỉnh Hòa Bình cho biết, đến hết năm 2024, toàn tỉnh đã sản xuất hơn 22 triệu cây giống phục vụ trồng rừng (đạt 138% kế hoạch), trồng 734 ha rừng tập trung và 251.000 cây phân tán. Trong năm 2025 và các năm tiếp theo, ngành lâm nghiệp xây dựng và thực hiện phương án phát triển kinh tế rừng bền vững, thông qua phối hợp với các lực lượng và chính quyền các cấp để bảo vệ đất lâm nghiệp và diện tích rừng tự nhiên. Đồng thời, phát triển rừng sản xuất gắn với trồng cây dược liệu, chăn nuôi dưới tán rừng, nhằm tạo việc làm ổn định cho người dân,…

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo ngành lâm nghiệp, đẩy mạnh phát triển vùng rừng trồng sản xuất gỗ lớn tập trung nhằm chủ động cung cấp nguồn nguyên liệu phục vụ chế biến, tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Qua đó, nâng cao thu nhập cho người trồng rừng, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm nhẹ thiên tai.

Để đạt mục tiêu này, ngành lâm nghiệp sẽ rà soát quỹ đất và rừng trồng kinh doanh gỗ nhỏ hiện có để trồng mới, trồng lại rừng sản xuất gỗ lớn. Song song đó, tiến hành rà soát diện tích rừng trồng sản xuất hiện có theo loài cây, tuổi cây, loại đất để chuyển sang rừng trồng kinh doanh gỗ lớn.

Về giải pháp lâu dài, ngành lâm nghiệp sẽ tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết giữa các tổ chức, cá nhân trồng rừng với doanh nghiệp chế biến và tiêu thụ gắn với quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách thu hút, huy động vốn xã hội hóa từ các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đầu tư trồng rừng thâm canh. Mục tiêu là chuyển hóa rừng trồng sản xuất gỗ nhỏ sang kinh doanh gỗ lớn, tạo nguồn nguyên liệu ổn định, bền vững phục vụ hiệu quả ngành công nghiệp chế biến gỗ… 

Cập nhật 24/3/2025