Đề xuất Trưởng, Phó công an cấp xã được khởi tố, điều tra vụ án hình sự

Sáng 20/5, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội làm việc tại hội trường nghe Tờ trình, Báo cáo thẩm tra về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy cơ quan điều tra

Trình bày tờ trình, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết dự thảo sửa đổi, bổ sung 112/510 điều, sửa đổi, bổ sung các điều luật liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy Cơ quan điều tra trong Công an nhân dân từ mô hình 3 cấp (cấp bộ, cấp tỉnh và cấp huyện) chuyển thành mô hình 2 cấp (cấp bộ và cấp tỉnh) và các quy định liên quan đến sắp xếp, điều chỉnh tên gọi, bộ máy của các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra (Hải quan, Kiểm lâm, Kiểm ngư).

Đáng chú ý, dự thảo luật quy định: Trên cơ sở đề nghị của Bộ Công an, bổ sung quy định Điều tra viên trung cấp trở lên (của Cơ quan cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh) là Trưởng công an, Phó trưởng công an cấp xã được Thủ trưởng Cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp tỉnh phân công có thẩm quyền tiến hành khởi tố, điều tra vụ án hình sự về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, có mức cao nhất của khung hình phạt đến 7 năm tù xảy ra trên địa bàn cấp xã, để đáp ứng yêu cầu thực tiễn khi không tổ chức công an cấp huyện.

Dự thảo luật cũng sửa đổi một số vấn đề liên quan đến thẩm quyền tố tụng của hệ thống Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân từ 4 cấp còn 3 cấp; Sửa đổi các quy định liên quan việc không tổ chức Nhà tạm giữ, Cơ quan Thi hành án hình sự công an cấp huyện….

Dự thảo quy định Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với vụ án hình sự về các tội phạm mà mức cao nhất của khung hình phạt đến 20 năm tù, trừ một số trường hợp án nghiêm trọng, phức tạp thuộc thẩm quyền truy tố, xét xử của Viện kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân cấp tỉnh; bổ sung thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm hình sự của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh và thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm của Chánh án Tòa án nhân dân cấp tỉnh đối với bản án có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân khu vực; đối với thẩm quyền truy tố, xét xử của Viện kiểm sát, Tòa án quân sự giữ nguyên.

Rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm chặt chẽ, thống nhất, khả thi

Liên quan đến đề xuất bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên là Trưởng công an cấp xã (hoặc Phó trưởng công an cấp xã), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho hay, cơ quan thẩm tra nhận thấy quy định này rất cần thiết, nhằm chỉ đạo, giải quyết kịp thời các vụ việc, vụ án về tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã.

Tuy nhiên, Ủy ban cho rằng nội dung quy định cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên là Trưởng công an cấp xã (hoặc Phó trưởng Công an cấp xã) tại khoản 4 Điều 1 dự thảo Luật có nhiều nội dung chưa phù hợp, mâu thuẫn với các nội dung khác của Bộ luật Tố tụng hình sự và mâu thuẫn ngay trong dự thảo luật, do đó sẽ phát sinh vướng mắc và không khả thi khi triển khai trên thực tế.

Do đó, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự để sửa đổi, bổ sung các nội dung liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên thuộc Cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp tỉnh được bố trí là Trưởng công an cấp xã (hoặc Phó trưởng công an cấp xã) tiến hành các hoạt động tố tụng trong giai đoạn khởi tố, điều tra, bảo đảm chặt chẽ, thống nhất, khả thi, đáp ứng yêu cầu giải quyết kịp thời các vụ việc, vụ án xảy ra trên địa bàn cấp xã.

Về quy định liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy Viện Kiểm sát nhân dân từ mô hình 4 cấp chuyển thành mô hình 3 cấp, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành nội dung sửa đổi, bổ sung nêu trên của dự thảo luật và nhận thấy dự thảo luật đã bám sát các nghị quyết, kết luận của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Bên cạnh đó, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định khác có liên quan của Bộ luật Tố tụng hình sự nhằm bám sát yêu cầu tại các nghị quyết, kết luận của Đảng về hệ thống tổ chức Viện kiểm sát nhân dân gồm 3 cấp, kết thúc hoạt động của Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao và cấp huyện; tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm bảo đảm cho Viện kiểm sát thực hiện đầy đủ trách nhiệm thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra trong điều kiện tổ chức Cơ quan điều tra trong công an nhân dân chỉ gồm 2 cấp (cấp bộ và cấp tỉnh).

Cập nhật ngày 20/5/2025