Bước đột phá phát triển kết cấu hạ tầng

Nhìn lại năm 2025 vừa qua, bất chấp mưa lũ khắc nghiệt, cả nước đã hoàn thành hơn 1.000km đường cao tốc, nâng tổng chiều dài đường cao tốc trên cả nước hiện nay đạt hơn 3.500km, vượt qua mục tiêu phấn đấu 3.000km khá xa.

Theo Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh, trong dịp 19/12 này, cả nước hoàn thành, thông xe kỹ thuật 3.513km đường cao tốc (gồm 3.188km tuyến chính và 325km đường dẫn), dự kiến hết năm nay sẽ hoàn thành 3.813km (gồm 3.345km tuyến chính và 458km đường dẫn).

Còn nhớ, hơn một năm trước, khi Thủ tướng Phạm Minh Chính phát động đợt cao điểm “500 ngày đêm thi đua hoàn thành 3.000km đường bộ cao tốc vào cuối năm 2025”, nhiều chuyên gia giao thông-xây dựng đã nhận định, mục tiêu này thật sự là “bước nhảy vọt” về hạ tầng giao thông nhưng cũng vô cùng thách thức.

Đầu năm 2010, cả nước mới có hơn 40km đường cao tốc đầu tiên sau khi khánh thành dự án Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương. Theo Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty Tư vấn thiết kế Giao thông vận tải (TEDI) Phạm Hữu Sơn, nếu coi 3.000km đường cao tốc là cột mốc thắng lợi hôm nay, thì dự án đường cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương chính là điểm xuất phát. Dự án này được đầu tư quy mô 4 làn xe, dài 41km, khởi công tháng 12/2004, đến tháng 2/2010 được thông xe toàn tuyến, mở ra tuyến cửa ngõ, đáp ứng nhu cầu đi lại cho lượng phương tiện rất lớn từ miền tây đến Thành phố Hồ Chí Minh.

Mọi sự so sánh đều khập khiễng, song dự án Thành phố Hồ Chí Minh-Trung Lương cần 5 năm để hoàn thành 40km, còn hiện nay, sau hơn 1 năm, các đơn vị hoàn thành hơn 1.000km - một con số trước đây thật sự là điều không tưởng, cho thấy ngành xây dựng đã tiến một bước rất dài.

Cục trưởng Kinh tế-Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng) Lê Quyết Tiến đánh giá, giai đoạn 2020-2025 là thời kỳ hệ thống đường bộ cao tốc Việt Nam phát triển nhanh nhất, mạnh mẽ nhất, đánh dấu bước đột phá mang tính lịch sử cả về quy mô đầu tư, tốc độ thi công, chiều dài khai thác và hiệu quả đầu tư. Trong 5 năm, tổng chiều dài đường cao tốc trên cả nước đã tăng gấp hơn 3 lần, dự kiến đạt gần 3.350km (tuyến chính) vào cuối năm 2025. Tốc độ xây dựng giai đoạn 2021-2025 khoảng 400km/năm, gấp hơn 4 lần giai đoạn trước, nhanh nhất trong lịch sử ngành giao thông-xây dựng Việt Nam.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), thực tế đã chứng minh, mỗi tuyến đường cao tốc hoàn thành, đưa vào khai thác đều “biến thời gian thành tiền bạc”. Đơn cử như Quảng Ninh, nhờ phát triển hạ tầng mạnh mẽ, kết nối giao thông đồng bộ, tỉnh đã trở thành một điểm đến hấp dẫn về đầu tư, thương mại, du lịch,... Nhờ đổi mới cách làm, huy động nguồn lực xã hội, tỉnh đã hoàn thành 3 tuyến cao tốc Hải Phòng-Hạ Long, Hạ Long-Vân Đồn và Vân Đồn-Móng Cái, cùng một số công trình hạ tầng giao thông như Cảng Hàng không quốc tế Vân Đồn, Cảng Tàu khách quốc tế Hạ Long,… tạo nên diện mạo mới cho hạ tầng giao thông của tỉnh theo hướng hiện đại, hiệu quả và an toàn, kết nối nhanh hơn với khu vực và quốc tế.

“Các tuyến cao tốc đã chứng minh rõ nét vai trò kết nối, rút ngắn thời gian di chuyển, liên kết chặt chẽ các khu kinh tế,… Khi hệ thống đường cao tốc hình thành và kết nối, còn giúp tiết giảm chi phí đầu tư các cơ sở hạ tầng khác, giảm thiểu sự cố và tai nạn giao thông trên các tuyến quốc lộ và tỉnh lộ nằm gần kề đường cao tốc. Với những lợi ích to lớn đó, việc hoàn chỉnh hệ thống toàn tuyến cao tốc bắc-nam trong thời gian ngắn nữa có ý nghĩa hết sức to lớn”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Chủng chia sẻ.

Ngoài hoàn thành vượt mức mục tiêu 3.000km đường bộ cao tốc vào cuối năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ngành Xây dựng còn đầu tư, đưa vào khai thác hai cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện và Cái Mép, tiếp nhận được tàu công-ten-nơ cỡ lớn nhất trên thế giới; khởi công và hoàn thành giai đoạn I Cảng Hàng không quốc tế Long Thành; bổ sung, điều chỉnh kịp thời quy hoạch các cảng hàng không để thu hút đầu tư, nhất là Cảng Hàng không quốc tế Gia Bình được triển khai đầu tư ngay trong năm 2025; thông qua chủ trương đầu tư các dự án đường sắt quan trọng quốc gia,...

Nhằm hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030, cả nước có 5.000km đường cao tốc, Bộ Xây dựng và các địa phương đã và đang triển khai đầu tư hàng chục dự án đường cao tốc với tổng chiều dài hơn 2.000km; trong đó, có nhiều dự án quy mô lớn như: Bến Lức-Long Thành, Vành đai 4 Vùng Thủ đô, Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh,... Với tiến độ triển khai theo kế hoạch, mục tiêu đến năm 2030 cả nước có khoảng 5.000km đường cao tốc là hoàn toàn “trong tầm tay”.

Ngoài khai thác có hiệu quả hệ thống kết cấu hạ tầng hiện có, ngành xây dựng tiếp tục triển khai dự án đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục bắc-nam. Giai đoạn 2026-2030, Bộ Xây dựng xác định phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, thông minh; tập trung nguồn lực trung ương cho hạ tầng chiến lược; hình thành cơ bản khung kết cấu hạ tầng quốc gia,... là những nhiệm vụ trọng tâm, then chốt.

Để hoàn thành nhiệm vụ trọng tâm trên, góp phần thực hiện ba đột phá chiến lược, Bộ Xây dựng sẽ tập trung nghiên cứu, tạo cơ chế, chính sách đột phá để huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong và ngoài nước, nguồn lực từ khối kinh tế tư nhân; phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho các địa phương trong quản lý, khai thác kết cấu hạ tầng. Đồng thời, tập trung ưu tiên nguồn lực cho các dự án trọng điểm, quy mô lớn, có tính lan tỏa; hoàn thiện các quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành, bảo đảm hiệu quả, hài hòa tổng thể giữa các lĩnh vực.

Cùng với đó, phát triển nguồn nhân lực trình độ cao, trọng tâm là nguồn nhân lực trong lĩnh vực đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị; phát triển đô thị thông minh và giao thông thông minh, đi liền với phương tiện giao thông sử dụng năng lượng xanh, phát thải thấp.

Bên cạnh hiệu quả kinh tế lớn, các dự án hạ tầng còn đem lại hiệu quả xã hội không nhỏ. Nhiều lao động ở vùng nông thôn có việc làm ổn định; các khu đô thị, khu công nghiệp mới hình thành, đóng góp quan trọng vào tăng thu ngân sách, nâng cao chất lượng dịch vụ và cuộc sống người dân.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhiều lần nhấn mạnh, đầu tư cho hạ tầng không chỉ đơn thuần cho hiện tại mà là đầu tư chiều sâu, cho tương lai lâu dài. Mỗi công trình đường cao tốc, cây cầu, sân bay hay bến cảng hoàn thành hôm nay, sẽ mở ra những cơ hội phát triển to lớn, bền vững cho nhiều thế hệ mai sau.

Cập nhật 18/12/2025