Thương mại năm 2025 bứt phá từ nền tảng ổn định và hội nhập sâu rộng

Trong giai đoạn này, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân đạt khoảng 10%/năm, góp phần đưa Việt Nam gia nhập nhóm 20 nền kinh tế có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất thế giới từ năm 2023. Đáng chú ý, Việt Nam duy trì xuất siêu liên tục trong 10 năm qua, đóng góp quan trọng vào ổn định kinh tế vĩ mô, tạo nguồn ngoại tệ dồi dào và củng cố dự trữ ngoại hối quốc gia.

Thành tựu này không chỉ phản ánh nỗ lực vượt bậc của cộng đồng doanh nghiệp, mà còn là minh chứng sinh động cho đường lối phát triển kinh tế đúng đắn của Đảng và Nhà nước, sự điều hành quyết liệt của Chính phủ, vai trò nòng cốt của Bộ Công thương và những kết quả tích cực trong triển khai ngoại giao kinh tế. Trong bối cảnh thế giới tiếp tục đối mặt với nguy cơ suy thoái cục bộ, căng thẳng địa chính trị và xu hướng gia tăng các rào cản thương mại, Việt Nam vẫn duy trì được sức bật đáng ghi nhận nhờ nền tảng kinh tế vĩ mô vững chắc và hội nhập quốc tế hiệu quả.

Dấu ấn lãnh đạo của Đảng và Nhà nước trong thành tựu thương mại năm 2025

Thành tựu kim ngạch xuất nhập khẩu đạt kỷ lục trong năm 2025 không chỉ là kết quả từ nỗ lực của doanh nghiệp và sự điều hành của các bộ, ngành, mà còn mang đậm dấu ấn, tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước. Đây là minh chứng rõ nét cho đường lối ngoại giao kinh tế chủ động, tích cực, hội nhập sâu rộng dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chính trị, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm, cùng sự điều hành quyết liệt của Chính phủ do Thủ tướng Phạm Minh Chính lãnh đạo.

Tổng Bí thư Tô Lâm xác định ngoại giao kinh tế là một trong những trụ cột ưu tiên, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, mở rộng quan hệ đối tác và thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư.

Trong năm 2025, thông qua nhiều chuyến thăm và hoạt động đối ngoại cấp cao tới các nước bạn bè truyền thống và đối tác quan trọng như Lào, Indonesia, Singapore, Phần Lan, Bulgaria, Vương quốc Anh…, Tổng Bí thư đã góp phần củng cố tin cậy chính trị, đồng thời tạo điều kiện tháo gỡ các rào cản, thúc đẩy ký kết và triển khai các thỏa thuận hợp tác kinh tế.

Ngoại giao kinh tế đã góp phần đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào một số đối tác truyền thống, đồng thời khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA), qua đó nâng cao vị thế của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Tổng Bí thư nhấn mạnh yêu cầu triển khai đồng bộ, toàn diện các hoạt động đối ngoại nhằm giữ vững môi trường hòa bình, thu hút đầu tư và thúc đẩy xuất khẩu – những yếu tố then chốt giúp Việt Nam vượt qua các bất định toàn cầu và đạt được tăng trưởng thương mại ấn tượng.

Trong năm 2025, nhiều công điện, chỉ thị quan trọng được ban hành kịp thời. Tiêu biểu là Công điện số 221/CĐ-TTg (tháng 11/2025) yêu cầu các bộ, ngành đẩy mạnh xuất khẩu những tháng cuối năm, đa dạng hóa thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó với chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ, đồng thời tăng cường kiểm soát gian lận xuất xứ. Chỉ thị số 29/CT-TTg (tháng 9/2025) tập trung chỉ đạo đẩy mạnh xúc tiến thương mại, khai thác hiệu quả các FTA, mở rộng thị trường mới như Trung Đông, châu Phi, Mỹ Latinh và thúc đẩy đàm phán các FTA mới.

Thủ tướng thường xuyên chủ trì các phiên họp Chính phủ, hội nghị xúc tiến thương mại, đối thoại với doanh nghiệp và nông dân, qua đó kịp thời tháo gỡ khó khăn, giữ vững đà tăng trưởng xuất khẩu trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động.

Bộ Công thương giữ vai trò trung tâm, nòng cốt trong công tác tham mưu, hoạch định và tổ chức thực thi chính sách thương mại, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương liên quan nhằm thúc đẩy xuất khẩu và mở rộng thị trường. Bộ chủ động tham mưu hoàn thiện thể chế gắn với hội nhập quốc tế, triển khai đồng bộ các hoạt động xúc tiến thương mại, tăng cường công tác dự báo, cảnh báo sớm các rào cản kỹ thuật, hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại.

Cùng với đó, Bộ Công thương phối hợp với các bộ, ngành liên quan thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu xuất khẩu theo hướng gia tăng giá trị, phát triển công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp hỗ trợ và các sản phẩm xanh, bền vững. Công tác ngoại giao kinh tế được triển khai đồng bộ, gắn với hoạt động của các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, qua đó phát huy vai trò kết nối, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, góp phần mở rộng thị trường và đưa kim ngạch thương mại vươn tới những cột mốc mới.

Các tổ chức quốc tế ghi nhận tích cực kết quả đạt được của Việt Nam, đồng thời đưa ra những cảnh báo cần lưu ý. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), trong Báo cáo Điều IV năm 2025, đánh giá kinh tế Việt Nam phục hồi mạnh mẽ nhưng cũng lưu ý các rủi ro từ bất định thương mại toàn cầu. Ngân hàng Thế giới cho rằng tăng trưởng xuất khẩu có xu hướng mạnh trong nửa đầu năm nhưng có thể chậm lại khi nhu cầu thế giới suy giảm.

Các đối tác lớn như Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đánh giá Việt Nam là điểm sáng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, song đồng thời tăng cường giám sát các tiêu chuẩn về lao động, môi trường và xuất xứ hàng hóa.

Cộng đồng doanh nghiệp FDI, trong đó có các tập đoàn lớn như Samsung, Intel và các nhà cung ứng của Apple, đánh giá cao môi trường đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đăng ký 11 tháng đạt gần 34 tỷ USD. Tuy nhiên, một số ý kiến cũng bày tỏ lo ngại về chi phí logistics gia tăng, thiếu hụt lao động chất lượng cao và áp lực tuân thủ các tiêu chuẩn xanh của Liên minh châu Âu.

Doanh nghiệp trong nước nhìn nhận thẳng thắn rằng tỷ trọng đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu còn hạn chế, chủ yếu tập trung ở các khâu giá trị gia tăng thấp. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực dệt may, thủy sản, điện tử đánh giá cao chính sách hỗ trợ FTA và xúc tiến thương mại, song nhấn mạnh yêu cầu nâng cao nội lực, đổi mới công nghệ và chuyển dịch theo hướng xanh, bền vững.

Yêu cầu chuyển dịch sang tăng trưởng xuất khẩu bền vững

Phát biểu tại tọa đàm với chủ đề “Giải pháp tăng trưởng xuất khẩu cao và bền vững” diễn ra vào trung tuần tháng 12 năm nay, ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, phân tích sâu những thành tựu, triển vọng cũng như các vấn đề đặt ra đối với xuất nhập khẩu Việt Nam trong thời gian tới, đồng thời nhấn mạnh yêu cầu chuyển dịch mạnh mẽ từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng sang tăng trưởng theo chiều sâu, hiệu quả và bền vững, gắn với nâng cao giá trị gia tăng, hàm lượng công nghệ và tỷ lệ nội địa hóa.

Ở góc độ thương mại số, ông Trần Văn Trọng, Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam, cho rằng thương mại điện tử xuyên biên giới đang mở ra dư địa lớn cho xuất khẩu, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, song cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực số, logistics và khả năng tuân thủ các quy định của thị trường quốc tế.

Phân tích xu hướng thị trường toàn cầu, TS. Nguyễn Thị Thu Trang, chuyên gia pháp luật và hội nhập kinh tế quốc tế, nguyên Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI), nhấn mạnh rằng việc đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững về môi trường, lao động, trách nhiệm xã hội và quản trị doanh nghiệp không còn là lựa chọn mà đã trở thành điều kiện bắt buộc đối với hàng hóa xuất khẩu. Theo bà, chủ động thích ứng với các chuẩn mực này sẽ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm thiểu rủi ro thương mại và tạo nền tảng cho tăng trưởng dài hạn.

Tuy nhiên, để bảo đảm phát triển bền vững, xuất nhập khẩu Việt Nam cần tiếp tục giải quyết các vấn đề mang tính cấu trúc như giảm phụ thuộc vào khu vực FDI, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, chủ động tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời thích ứng với yêu cầu chuyển đổi xanh và chuyển đổi số trong bối cảnh thương mại thế giới đang tái cấu trúc mạnh mẽ.

Cập nhật 17/12/2025