Lai Châu: Tiềm năng và thế mạnh

Một góc thành phố Lai Châu. (ảnh nguồn Internet)

Với chuỗi hệ thống hang động độc đáo như: Tiên Sơn (Tam Đường), Pu Sam Cáp, Gia Khâu (thành phố Lai Châu), Tả Phìn (Sìn Hồ)… khí hậu ôn đới quanh năm mát mẻ của cao nguyên Sìn Hồ, nguồn tài nguyên rừng đa dạng sinh học với thảm thực vật phong phú và nền văn hóa đa sắc màu của 20 dân tộc, trong đó có 04 dân tộc chỉ Lai Châu mới có, Lai Châu hội đủ các điều kiện để phát triển các loại hình du lịch (sinh thái, cộng đồng, văn hóa và thám hiểm).

Lai Châu có vị trí địa lý nằm giữa hai điểm du lịch nổi tiếng là Sa Pa và Điện Biên Phủ, có các quốc lộ (QL) 4D, QL32, QL 12 và đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai nối Lai Châu với Hà Nội – Điện Biên – Lào Cai và Vân Nam (Trung Quốc); có hệ thống đường thủy Sông Đà và các hồ lớn tại các công trình thủy điện như: Sơn La, Huội Quảng, Bản Chát và hiện nay đã có một số nhà đầu tư quan tâm, đến khảo sát để nghiên cứu xây dựng các khu điểm du lịch lòng hồ (như khu vực lòng hồ trung tâm xã Mường Mô, huyện Nậm Nhùn…); có nhiều cảnh quan thiên nhiên đẹp như: Động Tiên Sơn, thác Tác Tình huyện Tam Đường, động Pu Sam Cap Thành phố Lai Châu, núi Đá Ô tại Sìn Hồ, đặc biệt tại khu vực xã Nùng Nàng gần động Pu Sam Cáp đã có Giáo hội Phật giáo Việt Nam đến khảo sát, nghiên cứu để xây dựng khu du lịch tâm linh.

Bên cạnh đó, tỉnh còn có nhiều địa danh gắn liền với lịch sử như: Nhà văn hóa bản Lướt ở xã Mường Kim, huyện Than Uyên; Dinh thự Đèo Văn Long, Bia Lê Lợi thuộc huyện Nậm Nhùn…; những nét độc đáo của các phiên chợ vùng cao như: chợ San Thàng, chợ Dào San, chợ Mường So...; nhiều lễ hội đặc sắc, truyền thống của các dân tộc như: Lễ hội Gầu tào, Tú Tỉ, Nàng Han, Xòe Chiêng… Với bản sắc văn hóa, phong tục tập quán, lễ hội, ẩm thực phong phú của 20 dân tộc anh em là những tiềm năng, thế mạnh để khai thác, phát triển du lịch văn hóa.

Đặc biệt, Lai Châu có hệ thống thảm thực vật phong phú trong quần thể sinh thái khu vực đỉnh núi PuTaLeng, núi Ngũ Chỉ Sơn có độ cao 3.049m ở xã Hồ Thầu, huyện Tam Đường, thắng cảnh khu du lịch đèo Hoàng Liên Sơn, khu du lịch sinh thái nghỉ dưỡng cao nguyên Sìn Hồ (có độ cao trên 1.500m) có chế độ khí hậu mát mẻ. Về phát triển du lịch cộng đồng đã hình thành và bắt đầu được các tạp chí Du lịch của thế giới và trong nước biết đến như các điểm du lịch cộng đồng: Sin Suối Hồ, Mường So (huyện Phong Thổ), Bản Hon, Hồ Thầu, Nà Tăm (huyện Tam Đường), Pú Đao (huyện Nậm Nhùn)… Hệ thống cảnh quan thiên nhiên do nhân tạo như ruộng bậc thang vùng cao của các huyện biên giới đã có từ lâu đời.

Trong lòng đất, Lai Châu được thiên nhiên ưu ái, ban tặng cho một kho báu tài nguyên khoáng sản như: Kim loại màu (đồng, vàng, chì). Đặc biệt, mỏ đất hiếm Đông Pao (huyện Tam Đường) có trữ lượng lớn nhất Việt Nam, 5 triệu tấn ô xít và thân quặng quý hiếm F3, F7 phục vụ cho ngành sản xuất công nghiệp điện tử.

Đặc thù là tỉnh có diện tích lớn, có chế độ khí hậu trung tính và ôn hòa, không bị ảnh hưởng của gió Lào khô hanh như các tỉnh giáp Lào, không có mưa phùn gió bấc như vùng đồng bằng Bắc bộ, một số địa bàn vùng cao trên 1.200m có khí hậu quanh năm mát mẻ; thổ nhưỡng phong phú, đa dạng, là điều kiện thuận lợi để phát triển các sản phẩm nông, lâm nghiệp chất lượng cao. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có những cánh đồng mẫu lớn như cánh đồng Mường Than, huyện Than Uyên; Bình Lư, huyện Tam Đường; Mường Khoa, huyện Tân Uyên; Noong Hẻo, huyện Sìn Hồ với diện tích hàng nghìn ha, có thể trồng và chế biến lúa gạo chất lượng cao với giống lúa đặc sản như Sén Cù, Khẩu Ký… sản lượng trên 10.000 tấn/năm. Với lợi thế có nhiều tiểu vùng khí hậu khác nhau, Lai Châu cũng có nhiều tiềm năng để phát triển vùng trồng các loại rau, hoa và cây dược liệu có giá trị kinh tế cao ở các xã Bản Bo, Sơn Bình huyện Tam Đường, cao nguyên Sìn Hồ. Bên cạnh đó, Lai Châu vẫn còn nhiều diện tích đất trống chưa sử dụng có thể trồng, phát triển cây công nghiệp tập trung, quy mô lớn với hình thức liên kết sản xuất chặt chẽ từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm như chè, cao su…

Đối với cây chè, toàn tỉnh Lai Châu hiện có gần 3.410 ha, tập trung chủ yếu ở các huyện Tân Uyên, Tam Đường và thành phố Lai Châu với 3 nhà máy và trên 100 cơ sở sản xuất, chế biến, trong đó có những thương hiệu nổi tiếng, đã và đang được nhiều người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng như: Chè Than Uyên, chè Tam Đường. Đến năm 2020, tỉnh Lai Châu có kế hoạch trồng mới 2.200 ha cây chè ở huyện Than Uyên (xã Tà Mung 200 ha), Tân Uyên (xã Pắc Ta 300 ha; xã Mường Khoa và Pú Tra 500 ha), Tam Đường (xã Bản Bo và Sơn Bình 200 ha), Sìn Hồ (xã Xà Dề Phìn 200 ha; xã Tả Ngảo 200 ha), Nậm Nhùn (xã Nậm Pì 200 ha).

Cùng với cây chè, chương trình phát triển cây cao su đã và đang trở thành hướng đi đột phá trong phát triển Nông – Lâm nghiệp của tỉnh. Nhận thức được tiềm năng, thế mạnh của địa phương, tỉnh đã chủ động nghiên cứu, quy hoạch phát triển vùng cao su đại điền với quy mô khoảng 30.000 ha tại các huyện Sìn Hồ, Nậm Nhùn, Mường Tè, Phong Thổ, Than Uyên. Tính đến hết năm 2015, tỉnh đã thu hút được 03 công ty cổ phần cao su thuộc Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam vào đầu tư với tổng diện tích cây cao su trên địa bàn tỉnh đạt 13.594 ha. Do phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng nên số diện tích cao su đã trồng hiện nay đang sinh trưởng, phát triển tốt và địa phương cũng đang tiếp tục mở rộng diện tích, phấn đấu hoàn thành mục tiêu quy hoạch.

Ngoài ra, Lai Châu còn có nguồn tài nguyên rừng đa dạng và phong phú. Toàn tỉnh hiện có 402.466 ha đất có rừng, có hệ thống thảm thực vật đa dạng, đặc biệt thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp với nhiều loại sản phẩm lâm sản có giá trị cao như nghiến, táu, pơ mu… Song tỷ lệ che phủ rừng đến năm 2015 mới đạt 45,2%. Hiện nay tỉnh đã quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu trồng và chế biến cây quế ở khu vực Nậm Sỏ, huyện Tân Uyên với diện tích quy hoạch tập trung là 3.000 ha; trồng và chế biến Sơn Tra (cây Táo mèo) với quy mô khoảng 1.000 ha tại khu vực Nậm Sỏ, Nậm Cần, huyện Tân Uyên.

Do đặc điểm địa hình núi cao trên 1.000 mét phân bố ở nhiều nơi, đặc biệt là các xã vùng cao, biên giới và là nơi tập trung diện tích rừng nguyên sinh, khí hậu mát mẻ quanh năm, dưới tán rừng có một số loài cây dược liệu quý như Tam Thất đen, Thảo quả, nhiều loài cây quý có thể làm thuốc nam, thuốc bắc, có thể chữa được một số bệnh hiểm nghèo và các loại bệnh thông thường, được đồng bào các dân tộc thiểu số lưu truyền từ đời này sang đời khác. Tại khu vực cao nguyên huyện Sìn Hồ đã có dự án đầu tư xây dựng, chế biến cây dược liệu như actiso, đỗ trọng, đẳng sâm, đương quy… Tại huyện Mường Tè đã thí điểm xây dựng Đề án sưu tầm, bảo tồn và phát triển cây Tam Thất đen… Như vậy, trên địa bàn tỉnh có tiềm năng lớn về phát triển các loại cây dược liệu quý có giá trị kinh tế cao, tỉnh Lai Châu rất mong các nhà nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, các nhà đầu tư đến tìm hiểu, nghiên cứu, khảo sát và trồng thử nghiệm một số loại cây dược liệu quý như: Sâm Ngọc linh, Sâm Cao ly, Nấm Linh chi, Tam thất đen, Đỗ trọng…

Đặc biệt, trên địa bàn tỉnh có hệ thống sông suối dày đặc thuộc hệ thống Sông Đà, sông Nậm Na, sông Nậm Mu. Song song với việc đầu tư các công trình thủy điện lớn, đặc biệt là hệ thống các hồ thủy điện có dung tích lớn như thủy điện: Sơn La (dung tích 9,6 tỷ m3 nước), Lai Châu (dung tích 1,25 tỷ m3 nước), Huội Quảng (dung tích 185 triệu m3 nước), Bản Chát (dung tích 2,1 tỷ m3 nước). Nhiều vị trí bụng hồ trên sông có diện tích bề mặt rộng với bán kính từ 2 đến 3 km, mực nước sâu vài chục mét, là điều kiện rất thuận lợi, lý tưởng để phát triển mạnh nghề nuôi cá lồng bè trên hồ.

Để phát huy tiềm năng, thu hút các nhà đầu tư, Lai Châu đã xây dựng Đề án phát triển vùng kinh tế động lực dọc Quốc lộ 32, tại khu vực Phúc Than, huyện Than Uyên. Đây là vùng trung tâm có tiềm năng phát triển liên kết với 8 huyện thuộc các tỉnh lân cận (Lào Cai, Sơn La), với quy mô dân số, lao động và tiềm năng phát triển kinh tế lớn, từ đây đến trung tâm các huyện lân cận của các tỉnh bạn rất gần (chỉ khoảng 50 đến 100 km). Hiện nay, tỉnh đã lập quy hoạch chung để phát triển Khu công nghiệp Phúc Than (huyện Than Uyên) và dự kiến quy hoạch chi tiết Khu đô thị Phúc Than nằm sát Khu công nghiệp Phúc Than với định hướng mở rộng, nâng cấp thị trấn Than Uyên trở thành đô thị loại II và nâng cấp thành Thị xã sau năm 2020. Điều quan trọng nhất cũng là thế mạnh của địa phương, là tiềm lực con người, với nguồn lao động phổ thông dồi dào sẵn có, Nhân dân các dân tộc luôn đoàn kết dưới sự lãnh đạo của Đảng, sẵn sàng giải quyết được những vấn đề, mục tiêu đột phá mà Trung ương Đảng, Đảng bộ tỉnh đề ra.

TH