Những chính sách đối với người nhiễm HIV/AIDS

Cán bộ y tế tư vấn cho người dân về HIV/AIDS. (Ảnh minh họa: Nguồn internet).

Văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến người nhiễm HIV/AIDS

Để đảm bảo cho người bị nhiễm HIV/AIDS có đầy đủ các quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật, tại kỳ họp thứ 9, khoá XI, Quốc hội đã thông qua Luật phòng, chống nhiễm vi rút gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người (HIV/AIDS). Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2007. Việt Nam là một trong số ít nước trên thế giới có riêng một luật về phòng, chống HIV/AIDS. Ngoài ra, Việt Nam còn ban hành nhiều Luật, Quyết định liên quan như Luật Bình đẳng giới; Luật Phòng chống bạo lực gia đình; Quyết định số 61/2000/QĐ-TTg thành lập “Ủy ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm”; Quyết định số 432/QĐ-TTg thành lập “Cục phòng chống HIV/AIDS Việt Nam” thuộc Bộ Y tế; Quyết định 29/2014/QĐ-TTg ngày 26/4/2014 về tín dụng đối với hộ gia đình và người nhiễm HIV, người sau cai nghiện ma túy, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, người bán dâm hoàn lương; Quyết định phê duyệt "Chiến lược quốc gia phòng, chống HIV/AIDS đến năm 2020 và tầm nhìn 2030” nhằm tiếp tục đặt ra những mục tiêu, chương trình và giải pháp phòng, chống HIV/AIDS tổng thể và dài hạn, bảo đảm cho công tác này được thực hiện với hiệu quả cao và bền vững...

Quyền và nghĩa vụ của người nhiễm HIV/AIDS

Luật phòng, chống HIV/AIDS quy định các biện pháp phòng, chống HIV/AIDS; việc chăm sóc, điều trị, hỗ trợ người nhiễm HIV và các điều kiện bảo đảm thực hiện biện pháp phòng, chống HIV/AIDS. Theo đó, người nhiễm HIV có các quyền: Sống hòa nhập với cộng đồng và xã hội; được điều trị và chăm sóc sức khoẻ; học văn hoá, học nghề, làm việc; được giữ bí mật riêng tư liên quan đến HIV/AIDS; từ chối khám bệnh, chữa bệnh khi đang điều trị bệnh AIDS trong giai đoạn cuối; các quyền khác theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Bên cạnh quyền thì người nhiễm HIV có các nghĩa vụ: Thực hiện các biện pháp phòng lây nhiễm HIV sang người khác; thông báo kết quả xét nghiệm HIV dương tính của mình cho vợ, chồng hoặc cho người chuẩn bị kết hôn với mình biết; thực hiện các quy định về điều trị bằng thuốc kháng HIV; các nghĩa vụ khác theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Chính sách của Nhà nước về phòng, chống HIV/AIDS

Tại điều 6 của Luật phòng, chống HIV/AIDS đã quy định chính sách của Nhà nước về phòng, chống HIV/AIDS gồm: Khuyến khích cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài hợp tác, giúp đỡ dưới mọi hình thức trong phòng, chống HIV/AIDS; phát triển các mô hình tự chăm sóc của người nhiễm HIV. Hỗ trợ sản xuất thuốc kháng HIV trong nước; thực hiện các biện pháp giảm giá thuốc kháng HIV. Khuyến khích doanh nghiệp, cơ quan, đơn vị vũ trang nhân dân tổ chức đào tạo và tuyển dụng người nhiễm HIV và thành viên gia đình họ vào làm việc hoặc đầu tư nguồn lực vào phòng, chống HIV/AIDS.

Đồng thời cũng tại điều 6 đã nêu: Nhà nước huy động sự tham gia của toàn xã hội, sự đóng góp về tài chính, kỹ thuật của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài trong phòng, chống HIV/AIDS. Huy động và điều phối các nguồn lực cho phòng, chống HIV/AIDS phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và tình hình dịch HIV/AIDS của đất nước trong từng giai đoạn. Hỗ trợ nghiên cứu khoa học, trao đổi và đào tạo chuyên gia, chuyển giao kỹ thuật trong phòng, chống HIV/AIDS. Hỗ trợ phòng, chống lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, nuôi dưỡng trẻ em dưới 6 tháng tuổi sinh ra từ người mẹ nhiễm HIV bằng sữa thay thế và bệnh nhân AIDS có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Điều trị, chăm sóc và hỗ trợ người nhiễm HIV do tai nạn rủi ro nghề nghiệp.

Chăm sóc người nhiễm HIV

Tại điều 41 của Luật phòng, chống HIV/AIDS quy định: Người nhiễm HIV được chăm sóc tại gia đình, cơ sở y tế của Nhà nước. Trẻ em nhiễm HIV bị bỏ rơi, người nhiễm HIV không nơi nương tựa, không còn khả năng lao động được chăm sóc, nuôi dưỡng tại cơ sở bảo trợ xã hội của Nhà nước. Tổ chức tôn giáo, tổ chức phi chính phủ và các tổ chức khác được thành lập cơ sở chăm sóc người nhiễm HIV. Uỷ ban nhân dân các cấp có trách nhiệm huy động cộng đồng tham gia tổ chức các hình thức chăm sóc người nhiễm HIV dựa vào cộng đồng. Chính phủ quy định chế độ chăm sóc người nhiễm HIV quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này. Ngoài ra, tại điều 40 của Luật này đã nêu rõ người đang tham gia bảo hiểm y tế bị nhiễm HIV được Quỹ bảo hiểm y tế chi trả các chi phí khám bệnh, chữa bệnh.

Hộ gia đình và người nhiễm HIV được vay vốn phát triển kinh tế

Theo Quyết định số 29/2014/QĐ-TTg ngày 26/4/2014 về tín dụng đối với hộ gia đình và người nhiễm HIV, người sau cai nghiện ma túy, người điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế, người bán dâm hoàn lương, theo đó: Người nhiễm HIV, hộ gia đình có thành viên bị nhiễm HIV/AIDS được vay vốn để mua sắm các loại vật tư, vật nuôi, thức ăn gia súc gia cầm, công cụ lao động, hàng hóa, phương tiện phục vụ kinh doanh, buôn bán; đầu tư làm các nghề thủ công trong hộ gia đình như mua nguyên vật liệu sản xuất, công cụ lao động, máy móc, thiết bị; góp vốn thực hiện phương án sản xuất, kinh doanh với cá nhân, tổ chức khác.

Mức cho vay căn cứ vào nhu cầu vay và khả năng trả nợ của từng cá nhân, hộ gia đình và không phải thế chấp nhưng không vượt quá mức cho vay tối đa 20 triệu đồng/cá nhân; tối đa 30 triệu đồng/hộ. Người vay có thể vay vốn nhiều lần nhưng tổng dư nợ không vượt quá mức dư nợ cho vay tối đa theo quy định này. Trường hợp cá nhân, hộ gia đình quy định tại Điều 2 Quyết định này, nếu đồng thời là đối tượng được vay vốn từ các chương trình ưu đãi khác tại Ngân hàng Chính sách xã hội thì chỉ được xem xét cho vay một trong các chương trình ưu đãi đó. Lãi suất cho vay bằng lãi suất cho vay hộ nghèo theo từng thời kỳ do Chính phủ quy định; lãi suất nợ quá hạn được tính bằng 130% lãi suất cho vay. Thời hạn cho vay tối đa là 60 tháng; thời hạn cụ thể do Ngân hàng Chính sách xã hội và cá nhân, hộ gia đình vay vốn thỏa thuận phù hợp với chu kỳ sản xuất, kinh doanh và khả năng trả nợ của khách hàng.

Tại địa bàn tỉnh Lai Châu, công tác phòng, chống HIV/AIDS luôn nhận được sự quan tâm lãnh, chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự phối kết hợp của các sở, ngành và tổ chức đoàn thể chính trị từ tỉnh đến cơ sở. Hệ thống văn bản pháp luật được xây dựng đồng bộ đã tạo ra hành lang pháp lý thuận lợi cho triển khai hoạt động phòng, chống HIV/AIDS. Từ nguồn ngân sách, hiện vật tài trợ của dự án Quỹ Toàn cầu, nguồn Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số, nguồn ngân sách địa phương được bố trí cấp hàng năm đã đáp ứng cho ngành Y tế triển khai nhiều hoạt động can thiệp, hạn chế tình hình lây nhiễm HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh. Trong đó hơn 1.000 người nhiễm HIV/AIDS được hỗ trợ cấp thuốc miễn phí điều trị thuốc kháng vi rút (ARV) và các chi phí khám, chữa bệnh nằm trong danh mục thuộc bảo hiểm y tế của người nghèo. Người nhiễm HIV thường xuyên được tư vấn, truyền thông dự phòng lây nhiễm HIV cho người thân và cộng đồng. Vợ/chồng, con của người nhiễm, gia đình của người nhiễm đều được tuyên truyền, tư vấn và làm xét nghiệm HIV miễn phí. Những trường hợp phụ nữ mang thai có nhiễm HIV được chương trình theo dõi chặt chẽ, tiếp cận tư vấn điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Đối với lực lượng vũ trang khi làm nhiệm vụ, cán bộ, công chức thuộc các cơ quan, đơn vị và người dân khi bị phơi nhiễm có nguy cơ lây nhiễm HIV đều được tiếp cận cấp thuốc miễn phí điều trị dự phòng phơi nhiễm trong thời gian sớm nhất...

Những cơ chế, chính sách trên đã đem lại nhiều kết quả tích cực, thể hiện sự quan tâm, chăm lo đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với người có HIV/AIDS góp phần giúp họ vươn lên trong cuộc sống và có những đóng góp tích cực cho xã hội./.

Trần Hùng