Lai Châu phát triển rừng đầu nguồn sông Đà gắn với giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Người dân xã Tá Bạ, huyện Mường Tè chăm sóc rừng trồng. (Ảnh: Duy Hưng)

Bản Tó Khò, xã Mù Cả, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu có 46 hộ dân 100% là đồng bào dân tộc Hà Nhì đều tham gia bảo vệ, phát triển rừng và được nhận chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. Số tiền được nhận từ chi trả dịch vụ môi trường của các hộ trong bản trung bình mỗi năm là 27 triệu đồng - đó là một số tiền lớn đối với đồng bào vùng khó khăn này. Trước đây, công tác bảo vệ rừng, phòng cháy chữa cháy rừng ở bản còn gặp nhiều khó khăn do người dân chưa có ý thức bảo vệ rừng, còn tư tưởng trông chờ ỷ lại. Từ khi thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, rừng đã có chủ, người dân đã gắn cuộc sống của mình với rừng, tự giác hơn trong công tác bảo vệ rừng, tuần tra bảo vệ rừng thường xuyên. Được nhận tiền chi trả từ việc bảo vệ rừng đã giúp người dân ý thức được rằng trách nhiệm của việc bảo vệ rừng là bảo vệ quyền lợi của chính mình. Không phá rừng họ vẫn có được tiền từ việc phát triển rừng, thậm chí số tiền được nhận còn cao hơn, cuộc sống bớt khó khăn hơn. Chính vì thế, ở bản thành lập các tổ giữ rừng, mỗi tổ có 5 người, các tổ thay phiên nhau đi kiểm tra rừng, phát đường băng cản lửa, qua đó kịp thời phát hiện những hành vi vi phạm luật bảo vệ phát triển rừng; nhiều hộ trong bản đã tham gia trồng rừng phủ xanh đất trống đồi núi trọc, nhận giao khoán bảo vệ rừng.

Ông Lỳ Vù Xá, trưởng bản Tó Khó, xã Mù Cả, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu cho biết: "Tất cả bà con trong bản đều được nhận tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng. Năm 2015, mỗi hộ dân được trên 20 triệu đồng. Có tiền bảo vệ rừng đã giúp bà con mình xóa đói giảm nghèo; dân bản mình đã ý thức được là khi rừng phát triển tốt lên thì Nhà nước mới hỗ trợ chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng. Riêng bản chúng tôi thì mấy năm trở lại đây, rừng không cháy, ít phá rừng vì ai cũng có ý thức giữ rừng. Khi được nhận tiền chi trả dịch vụ môi trường thì bà con rất phấn khởi".

Đối với người dân bản Mé Gióng, xã biên giới Ka Lăng, huyện Mường Tè thì kinh tế rừng đã cho họ một cuộc sống bớt khó khăn hơn. Trong câu chuyện của mình, anh Pờ Lâm Sơn, bản Mé Gióng kể lại: Trước đây, tôi cùng nhiều hộ dân trong bản thường hay đi rừng xẻ gỗ bán lấy tiền, phá rừng làm nương để sinh sống. Đối với người dân bản mình thì rừng chính là sự sống, cứ hết tiền là mọi người lại vào rừng xẻ gỗ. Mọi việc thay đổi khi gia đình mình cùng tất cả bà con trong bản được Nhà nước hỗ trợ chi trả dịch vụ môi trường rừng, rồi được tuyên truyền về giữ rừng, bảo vệ rừng để được nhận tiền từ công việc đó.

Đến nay thì việc chặt phá rừng làm nương rẫy ở bản Mé Gióng đã không còn. Anh Sơn và các hộ dân đã tham gia vào tổ bảo vệ rừng của bản, thường xuyên tuần tra, kiểm soát để giữ rừng. Có tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng, cuộc sống gia đình anh Sơn và nhiều hộ trong bản cũng ổn định hơn. Với số tiền từ trồng rừng và dịch vụ môi trường rừng mang lại mỗi năm, gia đình anh và nhiều hộ khác đã có điều kiện mua sắm thêm vật dụng sinh hoạt và nuôi con ăn học.

Được biết huyện Mường Tè có diện tích rừng phòng hộ lớn nhất tỉnh Lai Châu. Theo thống kê, bình quân năm 2015, tiền chi trả tiền dịch vụ môi trường bình quân cho các hộ dân trong huyện là trên 7 triệu đồng/hộ. Nguồn thu này tuy không lớn nhưng đã góp phần trong việc cải thiện đời sống của Nhân dân các dân tộc, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.

Hầu hết ở các bản có rừng của huyện Mường Tè đều đã thành lập các tổ chuyên trách. Để hoạt động hiệu quả thì các tổ chuyên trách thôn bản đều có quy chế hoạt động cụ thể trong đó nhấn mạnh Tổ trưởng chuyên trách phải là Trưởng bản; các thành viên trong tổ là đại diện các hộ gia đình trong bản được hưởng dịch vụ môi trường rừng, mỗi hộ phải có 1 thành viên tham gia để bảo vệ diện tích rừng chung. Nhiệm vụ của tổ sẽ là tuyên truyền và vận động Nhân dân trong bản ký kết thực hiện các quy định về bảo vệ phát triển rừng, phòng cháy rừng và thực hiện các chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng; xây dựng kế hoạch tuần tra, phân công ứng trực 24/24 trong thời gian cao điểm mùa hanh khô.... Đặc biệt, kinh phí duy trì hoạt động của tổ chuyên trách bảo vệ và phát triển rừng được trích từ số tiền dịch vụ môi trường rừng hàng năm của thôn bản; cụ thể số tiền trích tùy thuộc theo thống nhất của từng thôn bản. Chi phí ấy sẽ dùng để hỗ trợ cho các thành viên khi tham gia tuần tra, canh gác bảo vệ rừng, chữa cháy rừng, mua sắm dụng cụ cần thiết cho công tác quản lý bảo vệ rừng...

Ông Tống Văn Dương, Phó Chủ tịch UBND huyện Mường Tè cho biết: Nghị định số 99/2010/NĐ-CP của Chính phủ về việc chi trả dịch vụ môi trường rừng được triển khai ở huyện Mường Tè là vô cùng phù hợp với tập quán sinh hoạt của người dân hiện nay. Từ việc chi trả dịch vụ môi trường rừng đã nâng cao được ý thức, trách nhiệm của các cấp ủy chính quyền, người dân ở địa phương. Hàng năm, việc vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng đã được giảm thiểu rất nhiều; ý thức, trách nhiệm của tập thể, cá nhân được nâng lên trong đó đặc biệt là vai trò của các xã, bản trong việc quản lý, bảo vệ, phát triển rừng.

Theo thống kê, năm 2015 tỉnh Lai Châu có trên 412 nghìn ha rừng, chủ yếu là rừng phòng hộ; Nghị định số 99/2010/NĐ-CP của Chính phủ về chi trả tiền dịch vụ môi trường rừng đã chi trả cho tỉnh Lai Châu hơn 160 tỷ đồng/năm. Số tiền này phần lớn được chi trả trực tiếp cho các hộ dân tham gia giữ rừng. Cuộc sống của họ được cải thiện nhờ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng nên ý thức bảo vệ rừng được nâng lên, các vụ vi phạm pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng, số vụ cháy rừng giảm qua các năm, phong tục tập quán phá rừng đốt nương làm rẫy của vùng đồng bào dân tộc đã được hạn chế. Nhờ đó đến nay, tỷ lệ che phủ rừng của tỉnh đã tăng lên trên 47%./.

Nguyễn Duy