Ninh Thuận sẵn sàng cho dự án điện hạt nhân

Từ khi có Nghị quyết 41 Quốc hội khóa XII năm 2009 về đầu tư 2 nhà máy điện hạt nhân đến nay đã hơn 15 năm, Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Ninh Thuận luôn sẵn sàng tâm thế để triển khai thực hiện dự án. 

"15 năm qua Nhân dân vùng lõi của dự án với hơn 1.300 hộ với trên năm 5.000 nhân khẩu (đây là số liệu của 2015 khi bắt đầu tiến hành giải phóng mặt bằng và chắc chắn số liệu này hiện nay tỉnh đang cho tiến hành kiểm kê lại toàn bộ, số liệu sẽ khác hơn) đang chờ đợi, sẵn sàng bàn giao mặt bằng nhà ở, đất sản xuất, sinh kế cho Nhà nước để triển khai thực hiện dự án", đại biểu Trần Quốc Nam cho biết.

Theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Điện hạt nhân quốc gia, toàn bộ công tác giải phóng mặt bằng của hai nhà máy phải hoàn thành trong năm 2025 để bàn giao đất sạch cho chủ đầu tư. Thời gian qua, Ninh Thuận đã và tiến hành ngay các công việc với một tinh thần xuyên suốt, đó là "việc gì làm được thì làm ngay, không chờ đợi". 

Các công việc thực hiện dự án của tỉnh, của chủ đầu tư, các bộ, ngành Trung ương trong thời gian qua được triển khai với một tinh thần quyết tâm và quyết liệt để đến năm 2030-2031 hoàn thành các nhà máy theo chỉ đạo của Trung ương, của Thủ tướng Chính phủ. Vì vậy, cần có cơ chế, chính sách đặc thù, ưu tiên là hết sức cần thiết và cấp bách phải được ban hành.

Tại Tờ trình số 74 của Chính phủ kèm theo dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội tại khoản 9 Điều 3 liên quan đến tỉnh Ninh Thuận có 7 nội dung. Tỉnh Ninh Thuận đề nghị bổ sung thêm 5 nội dung, đặc biệt những nội dung này đều liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng.

Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận cho rằng, đây là những nội dung rất quan trọng cần phải có để tỉnh thực hiện ngay công tác giải phóng mặt bằng. 

"Đảng bộ, Nhân dân tỉnh Ninh Thuận và vùng dự án với tinh thần quyết tâm trước Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội và các đại biểu Quốc hội sẽ hoàn thành nhiệm vụ giải phóng mặt bằng và công việc được giao, bảo đảm đúng tiến độ được giao. Ninh Thuận vì cả nước và cả nước hoàn thành nhiệm vụ công trình đặc biệt quan trọng để đất nước Việt Nam ta phồn vinh, hạnh phúc", ông Trần Quốc Nam bày tỏ.

Trong khi đó, đại biểu Dương Khắc Mai (đoàn Đắk Nông) chia sẻ câu chuyện trước khi ấn nút khởi động lại dự án điện hạt nhân Ninh Thuận tại Kỳ họp thứ 8, một cử tri trẻ đã gửi tin nhắn: “Điện hạt nhân rẻ, ổn định, ít phát thải và có công suất lớn. Xin đừng để tuột mất cơ hội làm chậm sự phát triển của đất nước".

Theo ông Mai, với nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của Việt Nam, phát triển điện hạt nhân là yêu cầu tất yếu, khách quan và hợp quy luật.

Trước bối cảnh phát triển kinh tế và tính chất đặc thù của dự án, việc Quốc hội ban hành cơ chế, chính sách đặc thù đầu tư xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là quyết định đúng đắn, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu của thời đại. Đây là chính sách đột phá, góp phần phát triển điện hạt nhân vì mục đích hòa bình và phát triển của Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Mai cũng lưu ý rằng, bên cạnh những lợi ích tiềm năng, dự án còn đối mặt với nhiều rủi ro và thách thức như tài chính, công nghệ, an toàn môi trường – xã hội và các vấn đề địa chính trị. Đây là lĩnh vực công nghệ chuyên sâu, trong khi thực tế trình độ nước ta ở một số lĩnh vực phụ trợ vẫn còn hạn chế. Vì vậy, dự án sẽ cần phụ thuộc vào các đối tác nước ngoài và đặc biệt cần có chính sách cụ thể về đào tạo, thu hút và giữ chân nhân lực chuyên môn cao.

Ông Mai chia sẻ, rất nhiều nhân lực chúng ta từng chuẩn bị cho các dự án hiện đang làm việc cho bên ngoài và ở nước ngoài, trong khi dự thảo Nghị quyết chưa nêu cơ chế chính sách đặc thù đối với vấn đề đào tạo, thu hút đội ngũ cán bộ, trong khi tìm chọn và giữ nhân tài là vấn đề rất quan trọng.

“Nếu không có chính sách nhân lực phù hợp, việc triển khai, vận hành dự án trong nước sẽ gặp nhiều khó khăn cả trong ngắn hạn lẫn dài hạn” ông Mai nhấn mạnh.

Vì vậy, đại biểu đề nghị Chính phủ quan tâm có phương án, giải pháp trong việc đào tạo nguồn nhân lực của dự án để đảm bảo sự chủ động tối đa. Cùng với đó, cần có cơ chế chính sách để huy động tối đa các nguồn lực từ nhân dân, doanh nghiệp nhà nước, lẫn tư nhân trong nước để tham gia vào dự án để giảm bớt áp lực cho nguồn vốn nhà nước.

Từ đó, đảm bảo hoàn thành tiến độ của dự án, hình thành đội ngũ nhân lực có trình độ, năng lực làm chủ công nghệ, tự chủ vận hàng nhà máy trong thời gian sớm nhất, để dự án cùng với các công trình dự án lĩnh vực khác, đưa đất nước ta tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đi đến thắng lợi.

Bày tỏ sự thống nhất cao về việc Quốc hội ban hành nghị quyết về một số chính sách đặc thù xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) cho rằng, nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận là dự án đầu tiên của nước ta, với tiến độ đã được Ban Chỉ đạo nhà nước thông qua thì có rất nhiều việc cần phải có cơ chế, chính sách đặc thù mới đảm bảo được tiến độ.

Theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, hình thức "hợp đồng chìa khóa trao tay" tại khoản 2, điểm 3 dự thảo Nghị quyết trong điều kiện Việt Nam hiện nay là hoàn toàn phù hợp. 

Bởi Hàn Quốc - quốc gia đang nắm công nghệ điện hạt nhân cũng chọn hình thức này cho nhà máy đầu tiên của họ vào 1972-1978. Tới năm 1998 họ hoàn toàn làm chủ công nghệ, xuất khẩu nhà máy điện hạt nhân “Made in Korea” cho Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất vào năm 2009… Một số quốc gia khác cũng chọn hình thức hợp đồng “chìa khóa trao tay” như Balangdesh, Ba Lan…

Cùng quan tâm đến vấn đề nhân lực, theo đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, số lượng nhân lực cho 2 tổ máy với công suất khoảng 1.200 MW theo hướng dẫn của IAEA là 1.200 người với chuyên môn bao gồm từ công nghệ hạt nhân, hệ thống điều khiển thiết bị kỹ thuật điện cơ khí, bảo vệ bức xạ hóa học, ứng phó sự cố vật lý như trong thủy nhiệt, quản lý thải phóng xạ, quản lý chất lượng, quản lý, bảo dưỡng và quản lý phụ tùng thay thế. 

Để đảm bảo phát triển bền vững ngành công nghệ điện hạt nhân thì Việt Nam rất cần phát triển đội ngũ các nhà nghiên cứu, các kỹ sư, kỹ thuật viên để bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao.

"Tôi tin tưởng rằng với quyết tâm rất cao của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng, ủng hộ của người dân và với những cơ chế, chính sách đặc thù nếu được Quốc hội thông qua tại kỳ họp này, mục tiêu xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận trong 5 năm là hoàn toàn khả thi", đại biểu Trịnh Thị Tú Anh bày tỏ.

Cập nhật ngày 17/2/2025