Ngộ độc Methanol và cách nhận biết, xử lý

Bệnh nhân ngộ độc Methanol phải được lọc thận và điều trị tích cực (Ảnh nguồn Internet)

Methanol nguy hiểm như thế nào?

Theo Thạc sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Quyền Trưởng khoa Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai thì Methanol là cồn công nghiệp, được sử dụng làm sơn, lau chùi véc ni, dung môi,…, hoàn toàn không được dùng làm rượu thực phẩm như ethanol. Methanol tuyệt đối không được sử dụng làm rượu thực phẩm để uống vì nó cực kỳ nguy hiểm. Nếu bạn uống phải rượu Methanol thì nguy cơ ngộ độc, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe thậm chí tử vong có thể dễ dàng xảy ra. Cũng cùng quan điểm đó, theo một số chuyên gia, rượu Methanol có thể gây ngộ độc, mù mắt, ảnh hưởng thần kinh và chết người.

Còn bác sĩ Lương Quốc Chính, Khoa cấp cứu Bệnh viện Bạch Mai phân tích: "Khi bạn uống rượu Methanol, trước khi gây độc thành phần Methanol trong rượu sẽ được chuyển hóa thành formaldehyde và sau đó được oxy hóa thành axit formic. Nồng độ axit formic trong máu cao sẽ gây ức chế dẫn tới thiếu oxy tế bào. Tình trạng này kéo dài sẽ làm tổn thương thần kinh thị giác và tổn thương võng mạc mắt làm mắt bạn bị mù. Nặng hơn Methanol sẽ gây ức chế thần kinh trung ương, giãn mạch, tụt huyết áp và giảm cung lượng tim nguy hiểm tới tính mạng".

Loại rượu duy nhất để uống có tên là rượu ethylic hoặc ethanol được sản xuất theo quy trình riêng và sản phẩm phải đạt tiêu chuẩn chất lượng thực phẩm. Cũng có nhiều loại rượu khác nhưng có độc tính rất cao như rượu Methanol. Methanol được sản xuất trong công nghiệp, là sản phẩm cuối của nhiều quy trình sản xuất, từ sự chuyển hóa của nhiều loại quả, từ sự phân hủy rác... Tuy nhiên, tuyệt đối không được sử dụng Methanol làm rượu thực phẩm như ethanol.

Phần lớn các trường hợp tử vong do ngộ độc Methanol là do tự tử hoặc sử dụng Methanol làm đồ uống thay thế cho ethanol... Ở người lớn, ngộ độc Methanol với liều 8g (1ml dung dịch 100%) đã có thể gây mù, ngộ độc với liều 10g (30 ml dung dịch 40%) có thể gây tử vong. Ở trẻ em, ngộ độc Methanol với liều 0,25 ml/kg đã gây mù mắt và 0,5 ml/kg đã gây tử vong (dung dịch 100%).

Phần lớn các triệu chứng nhiễm độc Methanol thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau uống rượu nhưng có thể muộn hơn, tuỳ thuộc vào số lượng rượu mà bệnh nhân uống. Thông thường diễn biến tình trạng ngộ độc thường có hai giai đoạn. Giai đoạn kín đáo thường diễn ra vài giờ đến 30 giờ đầu sau khi uống rượu lúc này những biểu hiện ngộ độc thường không rõ ràng khó phát hiện nên thường bị bỏ qua.

Cách nhận biết người ngộ độc Methanol qua những triệu chứng nào? Cách xử trí ngộ độc rượu để tránh rơi vào tình trạng nguy hiểm

Giai đoạn sau mới là giai đoạn nguy hiểm với những biểu hiện như đau đầu, chóng mặt, có cảm giác bồn chồn khó chịu. Một số người thì hưng cảm quá đà, một số người khác lại ngủ lịm, nặng hơn là tình trạng hôn mê, co giật. Khi ngộ độc nặng có thể có xuất huyết hoặc nhồi máu nhân bèo, tụt não và dẫn tới tử vong.

Như đã nói ở trên, các triệu chứng nhiễm độc Methanol thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau uống nhưng có thể muộn hơn, tuỳ thuộc vào số lượng mà bệnh nhân uống, bệnh nhân có uống cùng ethanol hay không (xuất hiện triệu chứng chậm hơn) và tình trạng folate của bệnh nhân. Thường có hai giai đoạn, giai đoạn kín đáo (vài giờ đến 30 giờ đầu) và giai đoạn biểu hiện ngộ độc rõ tiếp theo sau. Vì triệu chứng lúc đầu thường kín đáo và nhẹ (ức chế nhẹ thần kinh, an thần, vô cảm) nên thường bị bệnh nhân chủ quan và bỏ qua hoặc trẻ nhỏ không được phát hiện.

- Thần kinh: lúc đến viện thường tỉnh táo và kêu đau đầu, chóng mặt, sau đó quên, bồn chồn, hưng cảm, ngủ lịm, lẫn lộn, hôn mê, co giật.

- Mắt: lúc đầu chưa biểu hiện, sau đó nhìn mờ, sợ ánh sáng, ám điểm, đau mắt, song thị, ám điểm trung tâm, giảm hoặc mất thị lực, ảo thị (ánh sáng chói, các chấm nhảy múa, nhìn thấy đường hầm,...). Đồng tử phản ứng kém với ánh sáng, soi đáy mắt thấy gai thị xung huyết, sau đó phù võng mạc lan rộng dọc theo các mạch máu đến trung tâm đáy mắt, các mạch máu cương tụ, phù gai thị, xuất huyết võng mạc. Đồng tử giãn cố định là dấu hiệu của ngộ độc nặng và tiên lượng xấu. Các dấu hiệu thấy khi soi đáy mắt không tương quan với dấu hiệu nhìn của bệnh nhân nhưng thực sự tương quan với mức độ nặng của ngộ độc. Khi ngộ độc nặng có thể có xuất huyết hoặc nhồi máu nhân bèo, tụt não.

Dấu hiệu sinh tồn: nhịp tim nhanh, thở nhanh và sâu (kiểu thở kussmaul), huyết áp thường bình thường cho đến khi tử vong. Trước khi có các biện pháp điều trị đặc hiệu như hiện nay, bệnh nhân thường tử vong do ngừng thở.

Khi bệnh nhân bị ngộ độc rượu, nhất là có rối loạn ý thức, nguyên tắc cấp cứu cơ bản ban đầu là phải đảm bảo thông thoáng đường hô hấp bằng cách cho bệnh nhân nằm đầu cao và tư thế nghiêng an toàn. Cứ vài giờ phải đánh thức bệnh nhân dậy, nếu bệnh nhân tỉnh và có thể ăn uống được thì cho ăn cháo loãng... nhằm tránh hạ đường huyết. Nếu bệnh nhân không tỉnh, ứ đọng hầu họng nhiều, thở nhanh và thở sâu, thậm chí có co giật... thì vẫn giữ bệnh nhân ở tư thế đầu cao, nằm nghiên an toàn sau đó nhanh chóng gọi người đến hỗ trợ, gọi xe cấp cứu tới xử lý và đưa bệnh nhân tới bệnh viện. Nếu bệnh nhân tỉnh dậy nhưng đau đầu nhiều, chóng mặt và nhìn mờ, sợ ánh sáng, ám điểm, đau mắt, song thị, ám điểm trung tâm, giảm hoặc mất thị lực, ảo thị... thì cần phải đưa tới bệnh viện khám./.

NA