Kỳ 2: Hành trình chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát

Cả hệ thống chính trị vào cuộc

Tinh thần của Tổng Bí thư Tô Lâm đã được cụ thể hóa bằng các chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, nổi bật là Công điện số 102/CĐ-TTg (6/10/2024) và Chỉ thị số 42/CT-TTg (9/11/2024) của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc đẩy nhanh triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước, phấn đấu hoàn thành trong năm 2025 ba mục tiêu: Hỗ trợ nhà ở cho người có công, người thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia và người dân còn ở nhà tạm, dột nát.

Triển khai thực hiện chỉ đạo của Trung ương, tỉnh Lai Châu đã nhanh chóng vào cuộc với quyết tâm cao, cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở được kích hoạt mạnh mẽ. Ban Chỉ đạo Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát tỉnh Lai Châu được thành lập sớm với 31 thành viên, do đồng chí Bí thư Tỉnh ủy trực tiếp làm Trưởng ban; ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, kế hoạch triển khai thực hiện, đặt mục tiêu về đích sớm Chương trình xoá nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh. Dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo cấp tỉnh, các huyện, thành phố và 106 xã, phường, thị trấn trên toàn tỉnh lần lượt thành lập Ban Chỉ đạo cấp mình, xây dựng quy chế làm việc, phân công nhiệm vụ cụ thể, ban hành kế hoạch thực hiện; trong đó tập trung rà soát, lựa chọn đối tượng, phân bổ kinh phí và giám sát thực hiện chương trình.

Những lời hiệu triệu từ đồng chí Bí thư Tỉnh ủy không chỉ mang tính kêu gọi, mà thực sự là lời cam kết mạnh mẽ trước Nhân dân. Từ đó, lãnh đạo tỉnh, đặc biệt là các đồng chí Thường trực Tỉnh ủy, lãnh đạo UBND tỉnh đã nhiều lần trực tiếp xuống cơ sở, từ các bản xa của huyện Mường Tè, Nậm Nhùn, đến các điểm còn nhiều khó khăn, vướng mắc ở Phong Thổ, Sìn Hồ… để kiểm tra, nắm tình hình, đôn đốc tiến độ, kịp thời chỉ đạo, chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại hạn chế, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và chỉ đạo xử lý ngay tại chỗ. Đồng thời, nâng cao tinh thần, trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, địa phương, nhất là người đứng đầu trong công tác tham mưu, phối hợp triển khai thực hiện. Các Tổ công tác tiền phương được thành lập tại ba huyện khó khăn nhất là Mường Tè, Phong Thổ và Sìn Hồ, nơi có số lượng nhà tạm, nhà dột nát lớn nhất tỉnh. Các Tổ này do lãnh đạo các sở, ngành cấp tỉnh phụ trách, thường xuyên bám sát cơ sở để đôn đốc, kiểm tra tiến độ, tháo gỡ khó khăn.

Để chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát thực sự đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả, bên cạnh sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị, thì nguồn lực tài chính đóng vai trò then chốt. Trong bối cảnh ngân sách địa phương còn hạn hẹp, việc huy động thêm sự chung tay, góp sức từ cộng đồng, doanh nghiệp và các tổ chức, cá nhân hảo tâm là vô cùng cần thiết. Chính vì vậy, cùng với việc triển khai bài bản ở từng cấp, công tác vận động, kêu gọi ủng hộ đã được chú trọng, lan tỏa mạnh mẽ như một mạch nguồn nhân văn tiếp thêm sức mạnh cho chương trình. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp ra lời kêu gọi các cấp, các ngành, tấm lòng hảo tâm cùng chung tay, góp sức sẻ chia yêu thương bằng tinh thần “tương thân, tương ái”, “tình dân tộc, nghĩa đồng bào”…

Hưởng ứng lời kêu gọi, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, lực lượng vũ trang, các tầng lớp Nhân dân, các tổ chức, doanh nghiệp, nhà hảo tâm trong và ngoài tỉnh chung tay góp sức ủng hộ kinh phí, nguồn lực đồng hành cùng đồng bào nghèo. Tính đến ngày 18/6/2025, tổng nguồn kinh phí đã huy động là 362.777 triệu đồng, đạt 91,79% so với tổng nhu cầu hỗ trợ, trong đó nổi bật là sự chung tay hỗ trợ của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 107.000 triệu đồng; Bộ Công an 66.000 triệu đồng; Tập đoàn Viettel 20.000 triệu đồng; Công an tỉnh 7.700 triệu đồng và rất nhiều tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh… đây là những con số ấn tượng cho thấy tinh thần "lá lành đùm lá rách" đã được lan tỏa sâu rộng.

Một phong trào thi đua sâu rộng trong cán bộ, đảng viên và Nhân dân được phát động đến tận các thôn bản, trở thành một chiến dịch “toàn dân, toàn diện” – nơi người dân là chủ thể, là người thụ hưởng, đồng thời cũng là người trực tiếp góp công, góp sức. Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội các cấp đã huy động hàng chục nghìn ngày công, hàng trăm tấn vật liệu từ chính Nhân dân.

Sự đồng bộ trong chỉ đạo, sự quyết liệt trong hành động và sự lan tỏa sâu rộng trong quần chúng Nhân dân đã tạo nên một phong trào xóa nhà tạm mang tính chất cách mạng. Trong các cuộc họp, Hội nghị của Ban Chỉ đạo, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã luôn khẳng định quyết tâm xóa bỏ hoàn toàn nhà tạm, nhà dột nát trong toàn tỉnh, về đích sớm so với mục tiêu chung của cả nước.

Hành trình từ thực tiễn

Nếu như những văn bản chỉ đạo là kim chỉ nam, thì hành động thực tiễn là thước đo cho quyết tâm của cả hệ thống chính trị tỉnh Lai Châu trong hành trình xóa bỏ những ngôi nhà tạm, nhà dột nát cho người dân nghèo. Theo rà soát, tổng nhu cầu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh là 7.175 căn (5.999 căn xây mới, 1.176 căn sửa chữa), trong đó: Huyện Mường Tè 2.082 căn; huyện Phong Thổ 1.787; huyện Sìn Hồ 1.133; huyện Nậm Nhùn 780; huyện Tam Đường 627; huyện Tân Uyên 469; huyện Than Uyên 238; thành phố Lai Châu 59. Tính đến ngày 18/6/2025 toàn tỉnh đã triển khai xây dựng được 7.067/7.175 căn, đạt 98,5%. Trong đó, số đã hoàn thành là 6.283 căn; số đang triển khai là 784 căn. Hiện các huyện trong tỉnh đang bám sát tiến độ, tiếp tục triển khai số căn còn lại để phấn đấu hoàn thành mục tiêu đặt ra.

Chính trong thực tiễn triển khai, giữa những gian khó của địa hình, thời tiết và điều kiện kinh tế - xã hội đặc thù vùng cao, đã và đang lộ rõ những mô hình hiệu quả, những cách làm linh hoạt và đầy sáng tạo từ cơ sở. Tại huyện Mường Tè là địa phương có số lượng nhà tạm, nhà dột nát lớn nhất tỉnh với 2.082 căn cần hỗ trợ. Bằng những nỗ lực vượt khó đầy quyết liệt, tính đến ngày 18/6/2025, toàn huyện đã triển khai 1.983 căn, đạt 95,2% (trong đó có: 1626 căn (78,1%) đã hoàn thành; 357 căn (17,1%) đang thi công).

Ở huyện Phong Thổ, hành trình này đã bắt đầu từ sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Từ cuối năm 2024, Ban Chỉ đạo Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát huyện được thành lập và kiện toàn liên tục qua các giai đoạn để phù hợp với tình hình thực tế triển khai. Điểm đáng chú ý, Huyện đã tổ chức thành công các mô hình tổ đội xây dựng theo cụm hộ, huy động người dân cùng tham gia hỗ trợ nhau, từ việc vận chuyển vật liệu cho đến góp ngày công xây dựng. Ở nhiều xã trong huyện đã hình thành những nhóm cộng đồng tự tổ chức, cùng dựng nhà trong thời gian ngắn. Việc giao khoán cụm hộ trong bản tự giúp nhau xây dựng cũng giúp tiết kiệm chi phí và rút ngắn tiến độ.

Thêm vào đó, việc kết nối với các doanh nghiệp địa phương, huy động nguồn lực xã hội hóa để cung cấp vật liệu xây dựng theo hình thức “trả chậm”, thậm chí bảo lãnh vật tư, đã thể hiện sự chủ động và linh hoạt của chính quyền cơ sở. Nhờ đó, tính đến ngày 18/6/2025, huyện Phong Thổ đã triển khai 1787 căn, đạt 100% kế hoạch đề ra (trong đó hoàn thành 1435 căn (80,3%), đang triển khai 352 căn (19,7%)).

Không kém phần quyết liệt, Sìn Hồ là địa bàn vùng cao có địa hình phức tạp và tỷ lệ hộ nghèo cao cũng đang là minh chứng sống động cho cách làm từ thực tiễn. Tổng nhu cầu xóa nhà tạm, nhà dột nát tại huyện là 1.133 căn, trong đó 818 căn xây mới và 315 căn sửa chữa. Tính đến ngày 18/6/2025, toàn huyện đã triển khai 1.124 căn, đạt 99,2% (trong đó có 1082 căn hoàn thành (95,5%), 42 căn đang triển khai thi công (3,7%)), chỉ còn 9 căn chưa triển khai (0,8%).

Hành trình ở Sìn Hồ càng trở nên đặc biệt bởi cách mà chính quyền địa phương vận hành “cỗ máy tổ chức” ở địa bàn rộng lớn, rải rác các bản xa. 10 tổ công tác đặc biệt đã được thành lập, mỗi tổ do một Ủy viên Ban Thường vụ Huyện ủy làm Tổ trưởng, trực tiếp phụ trách xã và “bám bản, bám dân” để đôn đốc, giám sát, tháo gỡ khó khăn. Các Tổ này không chỉ đóng vai trò là cơ quan kiểm tra, mà còn trở thành những “đầu tàu” trong tuyên truyền, vận động, phối hợp các lực lượng tại chỗ để thúc đẩy tiến độ xây dựng nhà ở. 

Đáng nói ở Sìn Hồ, có những bản vùng cao như Làng Mô, Nậm Tăm, Nậm Mạ, nơi những ngôi nhà mới được dựng lên không chỉ bằng xi măng, gạch đá, mà bằng cả sự đoàn kết, tương trợ của cộng đồng dân cư địa phương. Chưa dừng ở đó, chính quyền huyện Sìn Hồ còn thực hiện phân loại rõ từng nhóm hộ có khó khăn đặc thù như hộ neo đơn, thiếu nhân lực, hộ chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để có phương án hỗ trợ phù hợp.

Tính đến ngày 18/6/2025, các huyện Tân Uyên, Than Uyên, Nậm Nhùn đã hoàn thành Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát vượt mục tiêu của tỉnh đặt ra và hoàn thành sớm hơn 4 tháng so với mục tiêu của các tỉnh, thành trên phạm vi cả nước. 

Không thể phủ nhận vẫn còn những khó khăn khách quan như thiếu nhân lực, giá vật liệu tăng cao, giao thông vùng sâu phức tạp hay tập quán văn hóa xem ngày dựng nhà của đồng bào. Nhưng chính từ những thách thức ấy, các mô hình linh hoạt như tổ đội xây dựng, ra quân xây dựng tập trung, hay bảo lãnh vật tư… đã ra đời và phát huy hiệu quả. Đó là những cách làm từ thực tiễn, từ nhu cầu thực tế của người dân, từ những cán bộ “nằm gai nếm mật” cùng dân để biến chủ trương thành hành động thiết thực, cụ thể và lan tỏa. Trong dòng chảy của một chính sách lớn mang tính nhân văn sâu sắc, “hành trình từ thực tiễn” của Lai Châu không chỉ dừng lại ở việc xóa đi những căn nhà tạm, mà đang kiến tạo nên những cộng đồng ấm áp, đoàn kết, đầy ắp yêu thương.

Xem Kỳ 1: “Những ngôi nhà tạm, những phận đời mong manh” tại đây! 

Còn nữa

Kỳ 3: Những bàn tay nối dài “tình người”