Tổng kết Luật hôn nhân và gia đình năm 2000

Công tác thi hành Luật Hôn nhân – Gia đình (HN- GĐ) trong 13 năm qua đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần xây dựng, hoàn thiện và bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình tiến bộ, xây dựng chuẩn mực pháp lý cho các ứng xử của các thành viên trong gia đình tiến bộ, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các thành viên trong gia đình, kế thừa và phát huy truyền thống đạo đức tốt đẹp của gia đình Việt Nam nhằm xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ. Luật HN – GĐ đã có những đóng góp tích cực trong việc phát triển nguồn nhân lực; trong ổn định và phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương nói riêng và đất nước nói chung.

Trong năm 2002, toàn quốc đã tổ chức rà soát, lập danh sách những trường hợp hôn nhân thực tế tại địa phương và thống kê được 925.753 trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng. Trong đó các địa phương đã cấp đăng ký kết hôn được 623.489 trường hợp, còn lại 302.264 trường hợp chưa đăng ký. Tỷ lệ khai sinh, khai tử, kết hôn, nhận cha mẹ, con đã tăng lên khá cao. Đặc biệt ở các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện khó khăn điển hình như tỉnh Cao Bằng, Lào Cai. Từ năm 2000 – 2011, Tòa án nhân dân các cấp đã thụ lý 875.282 số vụ việc về hôn nhân gia đình. Tuy nhiên các vụ khởi tố, truy tố bị can về các tội xâm phạm chế độ hôn nhân và gia đình ngày càng giảm (năm 2001 có 68 vụ án đến năm 2011 chỉ có 16 vụ án). Các trường hợp khởi tố vụ án và khởi tố bị can chủ yếu vi phạm chế độ 1 vợ 1 chồng, ngược đãi hoặc hành hạ ông, bà, cha, mẹ…

Đánh giá của Bộ Tư pháp trong 13 năm thực hiện Luật Hôn nhân - Gia đình đã có tác động tích cực đến việc đề cao vai trò của gia đình trong đời sống xã hội, giữ gìn và phát huy truyền thống, phong tục tập quán tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Trên quy định cụ thể về chế độ hôn nhân và gia đình, trách nhiệm của công dân, Nhà nước trong xã hội, trong xây dựng củng cố chế độ hôn nhân và gia đình; kết hôn; quan hệ giữa vợ và chồng; ly hôn; xác định cha mẹ, con, quyền và nghĩa vụ giữa cha mẹ và con, giữa các thành viên trong gia đình; cấp dưỡng, giám hộ, quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài…

Thảo luận tại Hội nghị, đại biểu các địa phương đã tập trung vào một số nội dung cần phải sửa đổi, bổ sung  một số điều trong Luật HN – GĐ: cần quy định rõ về quyền và nghĩa vụ của cha mẹ, người nuôi dưỡng con; quy định cụ thể về tài sản riêng, chung trước khi kết hôn và sau khi kết hôn; về các điều kiện kết hôn với người nước ngoài; nguyên tắc bình đẳng giới. Đồng thời, đề cao trách nhiệm của Nhà nước, cơ quan chức năng trong việc kết hôn với người nước ngoài; điều chỉnh chặt chẽ vấn đề mang thai hộ và nghiêm cấm vì mục đích thương mại…

 Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ghi nhận, biểu dương những cố gắng của các Bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là Bộ Tư pháp, các cơ quan tư pháp địa phương trong việc thực hiện Luật HN – GĐ. Đồng chí cũng đề nghị, các Bộ, ngành địa phương cần tích cực nghiên cứu các mục tiêu, định hướng trong Luật HN – GĐ. Trong đó nghiên cứu kỹ thực tiễn, rà soát các quy định hiện hành, tạo ra cơ chế pháp lý rõ ràng phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Đặc biệt phải dựa trên quan điểm tôn trọng và bảo đảm thực hiện quyền con người, bình đẳng giới, bảo vệ bà mẹ, trẻ em, người cao tuổi và những người yếu thế khác trong quan hệ hôn nhân và gia đình. Qua đó, thể hiện được các giá trị truyền thống tiến bộ, văn minh của gia đình Việt Nam vừa phù hợp với pháp luật và các giá trị chung về hôn nhân và gia đình của các nước trên thế giới, góp phần thúc đẩy hội nhập quốc tế… Kế thừa và phát huy các quy định hiện hành và pháp luật về hôn nhân và gia đình qua các thời kỳ phát triển của đất nước. Cần phải xuất phát từ tính chất rất đặc thù, khác biệt của quan hệ xã hội này so với các quan hệ xã hội khác khi giải quyết các vấn đề liên quan đến quan hệ hôn nhân và gia đình…

 

Nguyễn Nga