Lấy nước mới đêm giao thừa- Phong tục truyền thống của người Dao Khâu

        Vào đêm giao thừa người Dao khâu thường đi “tranh nước mới” (yang sèng uôm). Trước đây, có thể do chưa có đồng hồ nên cứ nghe có tiếng gà gáy là mọi người bắt đầu đi lấy nước mới. Ngày nay, người ta chờ đúng 00 giờ thì mới đi và chọn một người trong gia đình đi lấy nước những nhất thiết phải là nam giới. Trước khi đi, gia chủ chuẩn bị ba nén hương (hung), ba hoặc năm tệp vàng tiền (chầy cóng), đồ đựng nước (can nhựa, chai, lọ, ống bương, ống nứa).

        Trước khi gà gáy người được phân công đi “yang sèng uôm” phải có mặt ở nơi định lấy nước. Nguồn nước là nơi nước sạch, trong và những ngày thường được lấy về làm nước sinh hoạt. Người Dao ở thị trấn thường lấy nước ở suối Hoàng Hồ, còn các bản trong huyện thường chọn nguồn nước sạch như suối, mó nước, bể nước do nhà nước xây dựng. Khi gà cất tiếng gáy đầu tiên thì người ta bắt đầu múc nước cho vào can, chai, bình…, mỗi lần lấy khoảng  năm lít là đủ. Lấy đủ nước, gia chủ sẽ thắp hương, đốt vàng tiền cạnh nơi lấy nước, sau đó đợi đến khi vàng tiền cháy hết thì mới về nhà.

        Trên đường trở về nhà sẽ đi hái lộc để cầu may mắn. Người Dao thường hái lộc là hoa đào, hoa mận mang về nhà để trang trọng vào bình để trên bàn thờ. Sau khi lấy nước về nhà, gia chủ sẽ tiến hành lấy “nước mới” đun sôi pha chè rót vào chén trên bàn thờ gia tiên (bộ chén có năm chiếc: ba chén luôn để rót rượu, hai chén còn lại để rót nước), cắm lộc (hoa đào, hoa mận) vào hai bên bàn thờ, thắp hương là xong. Hoa đào tượng trưng cho con gái, hoa mận tượng trưng cho con trai, người Dao hái lộc và đem cắm ở bàn thờ với mong ước tổ tiên phù hộ cho con cháu sinh được cả trai lẫn gái. Từ đây trở đi đến mùng năm tết, vào buổi sáng và buổi tối gia đình phải thắp hương đều đặn.

        “Yang sèng uôm” là tập quán truyền thống đã có từ lâu đời, nó tồn tại trong mỗi gia đình người Dao và được truyền từ đời này qua đời khác. Tập quán này là một trong những yếu tố tạo thành văn hóa truyền thống của người Dao xưa và nay.

Nhật Hồng